Nederland in een neerwaartse spiraal

Uit de media komt een beeld naar voren van een overheid die niet meer bij machte is de zich in snel tempo aandienende crisissituaties adequaat op te lossen. De samenleving raakt steeds meer op drift en er leeft een breed gevoel van onbehagen onder de bevolking.

Actueel nieuws over wantoestanden in de toeslagenaffaire, de trage afhandeling van de aardbevingsschade in Groningen, de boerenpopulatie en de vissers die in de mangel worden genomen, de chaos in de vluchtelingenopvang, de miljardensteun aan de oorlogsmachine in Oekraïne en de grenzeloze prijsstijgingen in de voedsel- en energiesector zijn heikele kwesties. De burgers zien dat crises zich stapelen, dat in de aanpak de menselijke maat ver is te zoeken en dat de democratie wankelt. Er is weinig vertrouwen meer in het oeverloze gepolder van onze bestuurders en de kloof tussen de Haagse werkelijkheid en de praktijk wordt alsmaar groter. Het land staat in brand en bewindspersonen en volksvertegenwoordigers zijn langdurig met reces of houden zich meer met buitenlandse aangelegenheden bezig dan met de chaos in eigen land.

Vele andere maatschappelijke kwesties versterken de verontwaardiging en onrust onder de bevolking. Wat te denken van ons zorgvuldig opgebouwde culturele erfgoed dat in rap tempo wordt verkwanseld. Inmiddels verketteren we onze oorlogshelden liever dan dat we ze eren. Het ooit zo vriendelijke Sinterklaasfeest is inmiddels ontaard in een slavernijdiscussie en het grensoverschrijdende gedrag in de topsport neemt schrikbarende vormen aan. De Randstedelijke arrogantie waarmee de ‘Woke-beweging’ aan de samenleving wordt opgedrongen doet de wenkbrauwen fronsen. De overheid laat de ouderen in de steek en voor de jongere generatie is het onmogelijk nog een passende woning te bemachtigen. Het is bizar dat dertig procent van de universitaire studenten een burn-out heeft en dat veel jongeren mede door toedoen van een falende corona-aanpak hun toevlucht moeten zoeken in de geestelijke gezondheidszorg. De drugsproblematiek en de georganiseerde criminaliteit lopen volledig uit de hand. De banken verliezen in aanzien en zien hun klanten weglopen, dit in tegenstelling tot de voedselbank die steeds meer gedupeerden gaat helpen. Ook de marktwerking in de zorg heeft tot perverse prikkels geleid, waardoor ziektekostenpremies blijven stijgen.

Deze en meer sluimerende ontwikkelingen brengen ons maatschappelijk welbevinden in een neerwaartse spiraal. Bij de burgers leidt dat tot sterk toenemende irritatie en frustratie. En dat in een periode met al zoveel coronagerelateerd leed. Het lijkt erop dat politici en bestuurders de situatie onderschatten, partijpolitiek laten prevaleren en kennis van crisismanagement ontberen. Kernwaarden als integriteit, betrouwbaarheid en moreel besef worden met het grootste gemak geschonden waarbij zelfs de leugen niet wordt geschuwd. Allemaal signalen die in samenhang gemakkelijk kunnen leiden tot een explosieve situatie en maatschappelijke revolte. Het voelt als ‘leven op een vulkaan die op uitbarsten staat’. Het is te hopen dat het niet zover komt en dat het kabinet in de stikstofcrisis, in de opvang van asielzoekers en bij de koopkrachtproblematiek snel tot passende oplossingen gaat komen. Daar is echter meer voor nodig dan een avondje Catshuisoverleg.

Nederland is nog steeds een welvarend land om te wonen en te werken. We kunnen echter niet ontkennen dat ons land zichtbaar in verval is. Gelukkig zijn we nog geen falende staat en zit revolutionair optreden niet in onze genen. Laten we er met z’n allen voor waken dat het ook niet zover komt. Met dit kabinet die pensionado Johan Remkes van stal moet halen om problemen op te lossen kunnen we er allerminst gerust op zijn. Er zal fris elan en doortastend leiderschap nodig zijn om het tij te doen keren. Eigenschappen die het nieuwe kabinet begin dit jaar nog promootte, maar waar bar weinig van zichtbaar is.

Gert-Jan Ludden is adviseur crisisbeheersing en oprichter-eigenaar van SVDC.