Wijkaanpak: vergeet de buurtbewoners niet

De wijk aanpak draait vrijwel volledig om overheidspartijen die meer geld en invloed willen om lokale leefbaarheidsproblemen op te lossen. Maar buurten zijn in de eerste plaats van buurtbewoners. Begin daarom bij hen.  

Buurtbewoners zijn afhankelijk geraakt van de overheid. Voor veiligheid is de politie, voor sociale problemen een keur aan zorgvoorzieningen en voor leefbaarheid een uitdijend gemeentelijk apparaat. Een veilige en leefbare buurt is met name sociaal, vertrouwd en vriendelijk: dat zijn geen kwaliteiten die overheidsdiensten kunnen inbrengen, met alle respect voor hun bijdrage.

Bovendien is de terugtrekkende en steeds verder gekorte overheid niet in staat om voor veiligheid en leefbaarheid te zorgen. Hoeveel tijd kost het om zwerfafval in je straat op te laten ruimen door de gemeente, overlast te helpen indammen, je gestolen fiets terug te krijgen? Het is tijd voor iets nieuws.

De wijkenaanpak kan rekenen op de bijdrage van talloze veiligheidsinitiatieven die ons land rijk is: buurtbewoners die zich willen inzetten om het toezicht en de sociale controle in de wijk te vergroten. Tientallen van deze initiatieven hebben zich landelijk verenigd. Ze organiseren jaarlijks een congres, leren met elkaar en krijgen ondersteuning bij ledenwerving, verhouding met politie en gemeente en effectieve werkwijzen. Deze vereniging en professionalisering kan niet los gezien worden van de structurele problemen en een overheid die steeds minder kan oplossen.

Veiligheidsinitiatieven van burgers starten vanuit de kwaliteiten in de buurt. Stabiele en betrokken bewoners, bewoners met technische en sociale vaardigheden, die geloven in de buurt en deze beter willen maken. Iedere buurt kent dergelijke personen. In buurten waar ze verbinding maken met andere buurtbewoners en enige ondersteuning krijgen bij organisatie, groeit de leefbaarheid en de veiligheid van de bewoners. Bewoners krijgen meer vertrouwen en gevoel van saamhorigheid.

De wijkenaanpak kan niet slagen zonder de inzet van burgers, en gemeenten helpen het beste door welwillende bewoners te ondersteunen in hun organisatie. De organisatie van veiligheidsinitiatieven is veel werk: leden werven, activiteiten plannen, communiceren naar medebewoners, overleg met partners en de analyse van de verzamelde meldingen en signalen. Gemeenten kunnen personeel in dienst nemen voor deze ondersteuning of voor hun gemeente enkele uren ondersteuning inhuren die bewoners van de kant helpt om hun buurt veiliger en leefbaarder te maken.

Gemeenten die dit doen, hoeven bijvoorbeeld niet meer zelf alle jeugdoverlast op te lossen – wat ze niet kunnen – of te verzuchten dat bewoners óók aan zet zijn. Ze helpen sterke, duurzame initiatieven van betrokken bewoners ontstaan die bijvoorbeeld deze jongeren een plek geven in de buurt en hen medeverantwoordelijk maken voor de sfeer en de activiteiten. Buurtbewoners kunnen het ook veel sneller: van straatafval opruimen tot overlast verhelpen.

Alle partners zullen zien dat bewoners een eigen rol hebben, die een aanvulling is op die van politie, zorg en gemeentelijke handhaving en toezicht. Help bewonersinitiatieven voor veiligheid en leefbaarheid opschalen door ze te ondersteunen in hun organisatie.

Lucien Stöpler, voorzitter van de landelijke vereniging Veiligheidsinitiatief