Gemeenten kapittelen kabinet om coronawet

Gemeenten zijn onvoldoende betrokken bij het opstellen van de nieuwe permanente coronawet, schrijven zij in een consultatie over die voorgenomen wet. Het kabinet erkent dat het eigenlijk meer tijd ervoor nodig had en dat is mooi, vindt de VNG, maar een inhoudelijke reactie op haar kritiek is er nog steeds niet en daarbij mag ‘haast’ geen excuus zijn voor het ontbreken van essentiële zaken.

Haast

Het gaat de gemeenten om goede wetgeving, die zorgvuldig omgaat met burgerrechten, die een glasheldere bevoegdheidsverdeling tussen minister, veiligheidsregio, burgemeester, college van B&W en GGD regelt en die democratische checks and balances bevat, vat een VNG-woordvoerder de wensen van het lokaal bestuur samen tegenover Binnenlands Bestuur. ‘Haast mag geen excuus zijn voor wetgeving waarin dit ontbreekt.’ Eind juni schreven de VNG, het Nederlands Genootschap van Burgemeesters en het Veiligheidsberaad, een reactie op het wetsvoorstel eerste tranche aanpassing wet Publieke Gezondheid (Wpg) die op 8 juni in internetconsultatie ging en al op 29 juni sloot.

Tijdsdruk

De aanpassing van de Wet Publieke Gezondheid is onder té grote tijdsdruk tot stand gekomen, vindt de VNG, en eveneens was de reactietermijn op de internetconsultatie te kort. In Trouw liet een woordvoerder van het ministerie van VWS maandag weten dat de regering ook niet blij is met deze wet. ‘Wij hadden liever meer tijd gehad, maar dit is de consequentie van het wegstemmen van de tijdelijke wet door de Eerste Kamer.’ Die stond in mei geen verlenging toe van de tijdelijke coronawet die tot dan de wettelijke basis was voor maatregelen tegen de verspreiding van het coronavirus. Het kabinet verwacht dat het virus dit najaar opnieuw oplaait en dan opnieuw moet worden ingegrepen.

Brede kritiek

De VNG noemt het ‘op zich mooi’ dat het kabinet dat nu ook ziet. Aan de andere kant wijst ze erop dat de internetconsultatie inmiddels een aantal weken geleden is. ‘Onduidelijk is wat het kabinet in de tussenliggende tijd heeft gedaan met de kritiekpunten.’ De kritiek was breed, blijkt ook uit het artikel in Trouw, dat de consultatiereacties inventariseerde. ‘Niet alleen vanuit gemeenten, burgemeesters en veiligheidsregio’s, maar ook van bijvoorbeeld de GGD-en en bezorgde burgers.’ Het Adviescollege Toetsing Regeldruk (ATR) adviseert zelfs het wetsvoorstel niet in te dienen, omdat onbekend is welke aanpak en bestrijding van de coronapandemie goed heeft gewerkt. Evaluaties van genomen maatregelen lopen nog, waardoor minder belastende alternatieven kunnen worden gemist.

Praktijk

Het kabinet heeft nog geen inhoudelijke reactie op de kritiek gegeven. De VNG gaat er vanuit dat het kabinet eerst de reactie van de Raad van State, die later deze maand wordt verwacht, afwacht en dan in één keer alle commentaren wil verwerken. In de tussentijd is het van belang dat er een duidelijke tijdslijn komt, aldus de gemeenten. De wet is immers de eerste tranche van een aantal aanpassingen op de Wpg. ‘Onze oproep aan het kabinet is: maak een duidelijk tijdpad, en betrek de gemeenten en veiligheidsregio’s vroegtijdig en structureel bij elke stap in dat proces. Zij hebben ervaring met hoe de maatregelen in de praktijk uitwerkten en kunnen zo het kabinet helpen de wetgeving snel én zorgvuldig in te richten.’

Zorgvuldig proces

De gemeenten snappen en onderschrijven de noodzaak van de wet én de snelheid, aldus de VNG-woordvoerder. ‘Als er in het najaar een nieuwe coronagolf komt, moeten we daar op voorbereid zijn. Wetgeving is daarvan een belangrijk en noodzakelijk onderdeel. Deze ingrijpende wetgeving vraagt ondanks de snelheid om een zorgvuldig proces. Dat moet samen kunnen gaan.’

Wet Veiligheidsregio's

Een kritiekpunt van de lokale bestuurders is dat de nieuwe coronawet aan verantwoordelijkheden morrelt. Burgemeesters die voorzitter zijn van een veiligheidsregio mogen straks (lokaal) ingrijpen bij een epidemie, maar hebben ook te maken met de ‘rampenwet’ en de Wet Veiligheidsregio’s. Over die wet werd in 2020 al geconstateerd dat die moet worden aangepast, omdat Nederland niet goed is voorbereid op rampen en crises. Aan de Wet Veiligheidsregio’s is echter nog niets veranderd, al loopt er een aanpassing, weet de VNG-woordvoerder. ‘Onze oproep is: sluit daarbij aan en zorg dat de aanpak in beide wetten dezelfde is. Voorkom dat voor corona een afwijkende bevoegdheidsverdeling of werkwijze gaat gelden dan voor andere gezondheids- of veiligheidscrises.’