Nederlandse raadsgriffier uniek in de wereld

Nederlandse griffiers kunnen leren van ‘clerks’ in de Verenigde Staten en in het Verenigd Koninkrijk op het thema ‘bullying’. Ook in Nederland krijgen griffiers namelijk steeds meer te maken met pesten en intimidatie. Verder vormen de opleidingsprogramma’s en certificeringssystematiek van Engelse wijkraden en community councils een inspiratiebron.

Unieke functie

Hoe kan internationale samenwerking bijdragen aan de professionalisering van het ambt van de griffier in Nederland en daarmee aan de versterking van de gemeenteraden? Die vraag mocht de Stichting Decentraal Bestuur beantwoorden in opdracht van de Vereniging van Griffiers. Die heeft namelijk als ambitie om de positie en het ambt van griffier in Nederland te versterken. En dat moet weer bijdragen aan het verbeteren van het openbaar bestuur. De stichting kwam tot de quick scan De Nederlandse griffier in internationaal perspectief, waarin blijkt dat de Nederlandse raadsgriffier een unieke functie in de wereld heeft. De verkenning heeft zich gericht op de landen: Nederland, Vlaanderen, Duitsland, Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Scandinavië en de Verenigde Staten.

Cruciaal onderscheid

In andere landen is de functie van griffier niet hetzelfde als hier. De ondersteuning van raadsleden in Nederland is namelijk uniek. Sinds het dualisme is er een strikte scheiding tussen raad en college en die scheiding is ook doorgevoerd tussen griffie en ambtelijke organisatie. In het buitenland krijgt de volksvertegenwoordiging wel ondersteuning, maar dan van de ambtelijke organisatie die eveneens het dagelijks bestuur ondersteunt. Vaak is dit ondergebracht in het bestuurssecretariaat of in een apart secretariaat. Dat onderscheid is cruciaal, omdat in het Nederlandse dualistische systeem de griffier het orgaan ondersteunt dat zelf niet bestuurt, maar dat de kaders stelt en het bestuur controleert. In andere landen komt de strategische advisering, een kenmerk van de Nederlandse griffier, minder duidelijk naar voren.

Ervaringen uitwisselen

Een aanbeveling van de onderzoekers is dat de griffiersvereniging ook zelf de taakvelden van de griffier en het functieprofiel nader zou moeten uitwerken in benodigde kennis, vaardigheden en competenties. ‘De bijzondere dualistische bestuursvorm van het Nederlandse lokaal bestuur betekent ons inziens dat de taken van de Nederlandse griffier om een wezenlijk andere invulling vragen dan wat in andere stelsels wordt gevraagd.’ Toch zijn er ook een paar aanknopingspunten voor de Nederlandse griffier. De ‘clerks’ in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk hebben bijvoorbeeld taken die vergelijkbaar zijn met Nederlandse griffiers, zoals het goed laten verlopen van de besluitvormingsprocedures en het vastleggen en archiveren daarvan. Ook zijn er overeenkomsten in zaken die het democratisch proces raken. De Vereniging van Griffiers laat weten dat kennis en ervaringen worden uitgewisseld, ‘ook in het licht van nieuwe ontwikkelingen zoals digitalisering’. ‘Dat is heel waardevol.’

Intimidatie

Griffiers in de VS en in het VK zijn ook bezig met het thema ‘bullying’. Daarvan kunnen griffiers in Nederland leren, want zij krijgen in toenemende mate te maken met pesten en intimidatie. ‘We hebben (nog) geen harde cijfers, maar onze vertrouwenspersonen geven wel het signaal af dat dit toeneemt, laat de Vereniging van Griffiers weten. ‘Het gaat dan zowel om gedrag van raadsleden als van burgers, die bijvoorbeeld willen inspreken op momenten dat dat niet kan’.

Certificering

Verder heeft Engeland meer wijkraden en community councils dan Nederland en deze krijgen ook professionele ondersteuning. In Nederland gebeurt dat niet. Hier zie je volgens de vereniging dan ook zeer wisselende ervaringen met binnengemeentelijke decentralisatie, zoals met de Amsterdamse stadsdelen of  met de dorpsraden in grotere heringedeelde plattelandsgemeenten. ‘Van Engelse “municipal clerks” kunnen we op dit vlak dan ook leren.’ Ook opleidingsprogramma’s en certificeringssystematiek aldaar vormen een inspiratiebron voor verdere opleiding en training van Nederlandse griffiers. Samen met de zusterorganisaties wil de griffiersvereniging dit verder verkennen.