‘Gemeenten stellen zich richting rijk veel te nederig op’

Oud-kamerleden Alexander Pechtold (voorman bij het CBR) en Bart Snels (inspecteur-generaal bij Financiën), bundelden hun gesprekken met tien publieke dienstverleners over de staat van de uitvoering in het boek Tot uw dienst. De interviews bevatten schrijnende voorbeelden hoe onuitvoerbare wetgeving en beleid uitpakt.

Een rode draad in het boek is het gat tussen politiek en beleid enerzijds, en publieke dienstverlening anderzijds. Hoe dicht je die kloof?

Pechtold: ‘Het rijk moet vaker aangesproken worden op de problemen uit het land en daarbij mogen burgemeesters meer voorop lopen.’

Snels: ‘Gemeenten hebben de afgelopen 20 jaar meer rijkstaken gekregen. Er mag, zoals Alexander zegt, een sterker geluid sterker klinken richting Den Haag. Er zit zo’n ongelofelijke nederigheid bij zowel gemeenten als uitvoeringsorganisaties. Er is nog steeds een hiërarchie. Pas aan het einde, als het beleid uitonderhandeld is, mogen zij er nog iets van zeggen, maar meestal zijn ze te laat.’

Hoe zou het eruit zien als ze minder nederig zouden zijn ?

Snels: ‘Rijksuitvoerders en gemeenten zien als opdrachtnemer veel beter waar knelpunten zitten en waar het fout gaat in beleid richting de burger. Eigenlijk zouden gemeenten en uitvoerders opdrachtgever moeten zijn naar het departement of de politiek, daar de agenda zetten. En niet andersom.’

Pechtold: ‘Bij de decentralisatie van de jeugdzorg viel mij op dat het idee was: geef gemeenten de ruimte, want daar zit de kennis en het contact. Maar toen kwam er kritiek dat er verschillen zouden ontstaan in hoe een kind in Amersfoort of Apeldoorn wordt behandeld. Terwijl dat juíst de kern van het idee was. Dan moeten ze in Den Haag ook niet Nationale Gemeenteraad gaan spelen en ingrijpen. Geef gemeenten de ruimte om die rol te pakken en laat het lokaal bestuur daar maar bij op afgerekend worden. Als het niet goed uitpakt, dan corrigeert de burger dat bij de lokale verkiezingen.’

Snels: ‘Ik erger mij aan die nederige houding vanuit gemeenten en de uitvoerders. Leun niet zo op bewindspersonen, de expertise zit bij jullie. Durf je uit te spreken in het publieke debat, en houd vol!’

Verwachten jullie dat er een uitvoeringstoets komt op het nieuwe regeerakkoord?

Pechtold: ‘Ik hoop vooral dat de uitvoering al tijdens het schrijven wordt betrokken en niet pas op het eind.’

Snels: ‘Als het akkoord echt op hoofdlijnen is, betekent het ook dat de politiek aangeeft welke kant men op wil, maar dat het hoe aan de deskundigheid van professionals wordt overgelaten.’

Lees het volledige interview van Liedeke Bestebreur en Ton Bestebreur in Binnenlands Bestuur nr. 6 van deze week.