Weerbare samenleving vraagt actie van gemeenten

De recente watercrises in Apeldoorn en Noord-Limburg, waarbij respectievelijk 70.000 en 14.000 huishoudens hun drinkwater moesten koken door een besmetting met de E. colibacterie, herinnerde ons aan de COVID-19-pandemie. Supermarkten werden overspoeld door inwoners op zoek naar mineraalwater. Blijkbaar hadden deze huishoudens het advies van de Rijksoverheid op www.denkvooruit.nl om een noodpakket samen te stellen nog niet opgevolgd. Het voorval benadrukt de noodzaak om onze samenleving weerbaarder te maken. Gemeenten spelen daarbij een cruciale rol.

Het belang van een weerbare samenleving krijgt momenteel veel politieke aandacht. In onze ogen is dat volkomen terecht. Klimaatverandering zorgt voor een toename van (natuur)rampen en crises, zoals langdurige hittegolven, overstromingen en bosbranden. Ook de geopolitieke situatie verslechtert en de dreiging van bijvoorbeeld cyberaanvallen neemt toe. Voor het effect van een crisis maakt het in eerste instantie niet uit of deze een natuurlijke oorzaak heeft of door menselijk handelen veroorzaakt is.

Gemeenten hebben een belangrijke verantwoordelijkheid op het gebied van bevolkingszorg. Zij zijn verantwoordelijk voor crisiscommunicatie, voor opvang en verzorging van de bevolking, voor nazorg, het registreren van slachtoffers, en het registreren van schade. Als politici spreken over de noodzaak van een weerbare samenleving, is dit dus vooral een opdracht voor gemeenten.

Andere landen zijn zich al meer van bewust van deze verantwoordelijkheid. Zo verscheen deze week een rapport in opdracht van de Zweedse regering waarin de aanbeveling wordt gedaan in elke gemeente locaties aan te wijzen waar inwoners terecht kunnen voor hulp in geval van een crisis, zoals drinkwater, toegang tot elektriciteit, informatie of eerste hulp. Ook moeten gemeenten voor een periode van twee weken kunnen voorzien in voldoende voedsel voor hun bevolking en daartoe productie- en opslagcapaciteit inrichten. De gouden standaard op het gebied van weerbaarheid is Finland. Het land beschikt over grote strategische voorraden en in het Finse ‘comprehensive security’ model levert elke (publieke of private) organisatie, maar ook elk individu, een bijdrage aan een weerbare samenleving.

Wat ons betreft zou Nederland dit voorbeeld moeten volgen.  Zelf zetten wij ons als raadsleden in Leiden in voor een weerbare samenleving. We deden een voorstel voor de inrichting van een vrijwillige burgerhulpverleningsorganisatie diep in de haarvaten van de samenleving. Daarmee kan de zelf- en samenredzaamheid van de Leidse bevolking vergroot worden. De Veiligheidsregio Hollands-Midden neemt dit mee in haar visie op zelfredzaamheid en heeft dit ook geadresseerd in het Veiligheidsberaad. Daarnaast gaan we in Leiden samen met het Rode Kruis en de veiligheidsregio een huis-aan-huis flyer verspreiden met tips en adviezen over hoe je je kunt voorbereiden op een ramp of crisis. Ook komen er voorlichtingsbijeenkomsten van het Rode Kruis in de Leidse buurthuizen en zullen vrijwilligers van het Rode Kruis huis-aan-huis gaan in kwetsbare wijken.

Dit zijn belangrijke stappen voor Leiden, maar er is nog veel werk te doen. Dit geldt niet alleen voor onze stad, maar voor gemeenten door heel Nederland. Een weerbare samenleving is een gedeelde verantwoordelijkheid. Daarom roepen we alle raden en colleges op: ga aan de slag!

Annelies van Vark is duoraadslid voor CDA Leiden, Laura Delver is raadslid voor PvdD Leiden