Strijdbaarheid gemeenten voor meer geld vergroot

De actiebereidheid onder gemeenten voor structureel meer geld is groot. De strijdbaarheid lijkt vergroot na de brief van minister Ollongren van Binnenlandse Zaken van vorige week, waarin zij meldt dat er geen extra structureel geld voor gemeenten in zit. Die opmerking is in het verkeerde keelgat geschoten.

In stelling

‘Een teleurstellende reactie’, stelt Rob Jonkman, wethouder financiën (ChristenUnie) van Opsterland en een van de initiatiefnemers van de actie #gemeenteninnood. ‘Als het kabinet er zo strak in staat, moeten we de Tweede Kamer wel in stelling brengen. Dat beogen we met onze actie.’

Verzuipen

De initiatiefnemers riepen anderhalve week geleden gemeenten op in korte filmpjes duidelijk te maken hoe zeer het water de gemeenten aan de lippen staat. Wethouder Hans Olthof (financiën, VVD) uit Olst-Wijhe nam die boodschap heel letterlijk. Staand in het water roept hij de ministers Ollongren en Hoekstra (financiën) en de Kamerleden op met extra geld over de brug komen. (tekst loopt door onder filmpje)

Koek moet groter

‘Als u mij niet kopje onder wilt laten gaan en u wilt de gemeente niet laten verzuipen, dan moet er geld bij. De koek moet groter. Te beginnen met het afschaffen van de opschalingskorting.’ Dat is de korting van een miljard euro op het gemeentefonds, die het vorige kabinet inboekte omdat het toe wilde naar de vorming van 100.000-plus gemeenten. Dat plan is al lang van de baan, maar de korting bleef staan.

Serieuze boodschap

Er zijn tot nu toe 71 filmpjes binnengekomen, aldus Jonkman. ‘De creativiteit is groot. Er zit een aantal ludieke filmpjes tussen, maar de boodschap is niet minder serieus.’ De filmpjes worden donderdag, voorafgaand aan het Algemeen Overleg over de gemeentefinanciën, tussen 11 en 13 uur doorlopend op een groot scherm naast het Kamergebouw vertoond. Om 12.30 uur is er een informeel overleg met de Kamerleden waarin een gecomprimeerd filmpje wordt vertoond. De Kamerleden krijgen daarnaast een usb-stick mee, waarop alle filmpjes staan. ‘Dat scheelt heel veel werkbezoeken’, aldus Jonkman.

Noodzaak

‘We worden een beetje overvallen door alle reacties’, stelt de Renkumse wethouder Marinka Mulder (financiën, PvdA). Zij startte zo’n twee weken geleden de actie #StopLokaleBezuinigingen. Daarin riep zij gemeenten en maatschappelijke partners op te laten weten wat de gevolgen van gemeentelijke bezuinigingen zijn, om daarmee de noodzaak tot extra rijksgeld aan de tonen. Op een speciale website kon dat worden gemeld.

Digitale manifestatie

‘De mate van beschaving kun je aflezen aan de manier waarop we met zwakkeren omgaan. Op jeugdzorg en Wmo bezuinigen past daar niet bij’, reageert een huisarts. ‘Onze gemeente heeft al bezuinigd op ons theater en daar komt de coronacrisis en nieuwe bezuinigingen mogelijk nog eens bij. We hebben alles al gedaan om zo goedkoop mogelijk toch te blijven bestaan. Waar houdt dit op?’, meldt een medewerkster van en theater. Ook gemeenten en raadsleden lieten via de website weten dat verder bezuinigen nier meer kan. ‘De kloof tussen kansarm en kansrijk wordt steeds groter’, vreest een raadslid uit Vaals. Mulder roept op tot een digitale manifestatie zodat iedereen, die niet naar Den Haag wil of kan, donderdag zijn zorgen kenbaar kan maken. ‘Via Twitter, Facebook of LinkedIn kan iedereen laten weten dat ze zich zorgen maken’, aldus Mulder.

Brandbrieven

In bijzijn van de voorzitters van de VNG, G40, P10 en M50 worden donderdag, eveneens voorafgaand aan het AO, 180 brandbrieven overhandigd die gemeenten en provinciale afdelingen de laatste tijd massaal hebben geschreven naar onder meer minister Ollongren en Kamerleden. ‘Als er zoveel bezwaren komen uit zoveel gemeenten kan het kabinet er niet om heen om met structureel extra geld over de brug te komen’, vindt Jonkman. De gemeenten willen er structureel twee miljard euro bij: een miljard om de tekorten in de Wmo en jeugdzorg te dekken en een miljard opschalingskorting. Die moet worden geschrapt.

Veenbrandje

De in Enschede ontketende revolte 2.0 loopt ondertussen gestaag door. Daar is de centrale boodschap dat het gemeentefonds moet worden geherstructureerd. Om aan te tonen dat de gemeentelijke tekorten vooral worden veroorzaakt door rijksbeleid, werden (en worden) gemeenten opgeroepen een instrument toe te passen waarmee inzichtelijk wordt gemaakt welk deel van het gemeentelijk tekort op conto van ‘Den Haag’ komt. Inmiddels hebben vijftig gemeenten het instrument toegepast en zijn er nog eens veertig gemeenten die er belangstelling voor hebben. ‘Het veenbrandje gaat door’, aldus initiatiefnemer Joost Nijhuis, VVD-raadslid in Enschede en lid van de Enschedese Rekeningen Commissie.