Werkloze met streepje achter

Voorbij de tijd dat ex-wethouders in trek waren op de arbeidsmarkt. Die gaan weer besturen en dulden geen baas boven zich, is het idee. Ook hun wachtgeld­regeling is recent versoberd. Een recruiter: ‘Het statusverlies is gigantisch.’

Zo’n twintig sollicitatiebrieven verstuurde voormalig wethouder Harry Teeven van de gemeente Waalre. Nog zonder succes. Hij zit nu een jaar thuis. Na een conflict met de raad stapte hij begin vorig jaar op na een carrière van zeven jaar. De aanleiding was volgens hem niet wereldschokkend – ‘het klikte niet meer’ – maar de gevolgen voor de werkloze ex-wethouder zijn groot. ‘Er zijn 600 duizend werklozen en slechts 150 duizend vacatures, volop keuze voor werkgevers. Je merkt dat de markt voormalige wethouders niet altijd voor vol aanziet, het is er lastig binnenkomen.’

Slecht nieuws voor hem en de circa vijfhonderd vertrekkende wethouders: ze zijn niet bijster gewild op de arbeidsmarkt. Hun oude netwerk toont weinig interesse nu er niet meer op hoog niveau aan de touwtjes wordt getrokken. Ook die terugkeerregeling bij de oude werkgever blijkt achteraf niet in beton gegoten. Nog erger is het als er een luchtje aan het vertrek zit. Dan kan de ex-bestuurder zich voorbereiden op een lange zit onder een sterk versoberde wachtgeldregeling. Kortom: werkloze wethouders moeten aan de bak.

Extra obstakel in hun banenjacht vormt het negatieve imago dat aan de gewezen gemeentebestuurders kleeft. Potentiële werkgevers denken al snel aan ‘lintjesknippers’ die zichzelf verplaatsen in een auto met chauffeur en hun dagen vullen met een praatje hier, een praatje daar.

‘Er bestaat een groeiende minachting van burgers ten opzichte van politici, het post-Fortuynsyndroom’, waarschuwt Gerd Leers, ex-burgemeester en oud-minister. Als adviseur van consultancybureau GP-Staffing dat ex-wethouders rekruteert, ziet hij de strubbelingen van dichtbij.

Het is volgens Leers voor wethouders zaak alles op alles te zetten om weer productief te worden. ‘Wachtgeld is een vangnet, en geen hangmat. De tijd dat bestuurders vanaf hun vijftigste zo’n beetje met pensioen konden is definitief voorbij. Een ex-burgemeester ondergaat tegenwoordig dezelfde behandeling als de groep moeilijk bemiddelbare werk­lozen waar hij of zij vroeger beleid voor maakte.’

De Algemene pensioenwet politieke ambtsdragers (Appa) is in 2010 door minister Plasterk van Binnenlandse Zaken flink aangepast. Nu, vier jaar later, voelen veel wethouders deze maatregelen. Verplicht solliciteren, controle, een integratietraject en maximaal 3 jaar wachtgeld.

Uitzendbureau
De telefoon van Gerd Leers gaat de laatste weken onophoudelijk. Veel oud-collega’s hopen via de voormalige burgemeester van Maastricht een nieuwe carrière te starten. Leers staat inmiddels bekend als ‘het uitzendbureau voor burgemeesters en wethouders’, maar die kwalificatie klopt volgens hem niet helemaal. ‘Ik ben slechts adviseur.’

Het slechte nieuws is dat er in zijn winkel niet voor iedereen plaats is. ‘Dat is een dilemma’, zegt Leers. ‘We moeten selectief zijn, de goede mensen eruit pikken. Als we iedereen opnemen, dan leveren we geen kwaliteit meer.’

Na zijn gedwongen vertrek in 2010 als burgemeester van Maastricht en het ministerschap tot 2012, was hij niet van plan lang wachtgeld te incasseren. ‘Ik kwam erachter dat veel ex-bestuurders en -politici tegenwoordig gemakkelijk aan de kant worden gezet’, zegt Leers. ‘Vervolgens komen ze niet een, twee, drie weer aan de bak en ontvangen ze wachtgeld. Daar wilde ik iets aan doen.’

Wieneke Buurman, directeur van GP-Staffing en collega van Leers, stelt hoge eisen aan de ex-bestuurders die ze omvormt tot consultant. ‘Alleen wethouder zijn is niet voldoende. Je cv wordt bekeken, er wordt een gesprek gevoerd en dan volgt een assessment. Het werk dat wij ze bieden is heel anders dan wat ze gewend waren op het gemeentehuis. Je werkt hier op projectbasis. Dat kan voor andere gemeenten en maatschappelijke organisaties zijn maar ook voor het bedrijfsleven. Een goede ex-wethouder is heel waardevol. Ze kunnen bijvoorbeeld een grote rol spelen bij de ontwikkeling van collegeprogramma’s en nieuwe wethouders coachen. Momenteel is er een grote markt voor kennis van het sociale domein. Maar ook financiën en ruimtelijke ordening zijn veelgevraagde kennisgebieden. ’

Persoonlijk verhaal
Dat een wethouder ongewild afstand tot de arbeidsmarkt heeft, beaamt Sander Geerts van Geerts & Partners, een werving- en selectiebureau voor de overheid. Hij begeleidt momenteel zes wethouders die al voor de verkiezingen op zoek waren naar een baan. ‘Wethouders hebben een streepje achter. Die gaat besturen en accepteert geen baas boven zich, is de angst. Dat is natuurlijk een vooroordeel, maar soms ligt dat ook aan de werkzoekende bestuurder. Die komt dan binnen met een houding alsof iedereen op hem zit te wachten.’

Geerts ziet ook het persoonlijke verhaal dat schuilgaat achter de werkloze wethouder. ‘Het statusverlies is gigantisch. Helemaal als er iets aan vooraf is gegaan waarbij de integriteit in het geding was. Die mensen komen in hun eigen regio niet meer aan de bak, moeten soms verhuizen. Hun kinderen worden op school erop aangesproken, dat zijn echt persoonlijke drama’s en het gebeurt vaker dan je denkt.’

Het kan ook anders. Barbera Veltkamp, bijna ex-wethouder van de gemeente Ouder-Amstel (onder Amsterdam), begon een aantal maanden geleden al met de voorbereiding op haar nieuwe leven. ‘Het wringt wel een beetje om jezelf in de markt te zetten terwijl je nog wethouder bent’, geeft ze toe. ‘Toch ben ik al een tijdje bezig met om me heen te kijken. Ik wist van tevoren dat ik het wethouderschap niet langer dan twee termijnen wilde gaan doen, dus ik was voorbereid. Ik had hiervoor  een carrière als jurist bij de overheid, dus ik verwacht dat het gaat lukken om nieuw werk te vinden. Ik zit al in verschillende trajecten met een loopbaancoach, een headhunter en er lopen sollicitatieprocedures. Ik ga geen gebruik maken van de drie wachtmaanden waarbij je nog niet hoeft te solliciteren. Ik heb veel te bieden, zin in een nieuwe uitdaging en wil graag werken voor mijn geld.’

Ondertussen blijft ex-wethouder Harry Teeven positief. Hij hoopt op een baan waar hij zijn kwaliteiten kwijt kan. Op verzoek van Binnenlands Bestuur maakt hij daarom op deze plek van de gelegenheid gebruik: ‘Als wethouder had ik de portefeuilles infrastructuur, civiele techniek, P&O, ict en communicatie in mijn portefeuille. Ik kan goed functioneren op het snijvlak van markt en overheid, dat doe ik ook graag. Hiervoor was ik manager bij een waterleidingbedrijf en later zzp’er in die branche. Ik heb een passie voor water, maar ook andere banen grijp ik aan, het liefste inhoudelijk enigszins complex. Ik heb verschillende studies gedaan variërend van watermanagement tot de Technische Universiteit. De regio maakt niet uit, ik ben gewend te reizen.’