Pleidooi voor EU-training lokale bestuurders

De democratie in de Europese Unie moet meer worden opgebouwd vanuit de regio’s. Lokale bestuurders kunnen daarin een rol spelen, maar dan moeten ze wel beter worden betrokken. Een trainingsprogramma voor ze zou helpen.

Vergroten draagvlak 

Dat bepleit het Comité van de Regio’s en haar voorzitter, Karl-Heinz Lambertz. Volgens hem kunnen lokale bestuurders een bijdrage leveren aan het vergroten van het draagvlak voor de EU. Lambertz: ‘De opkomst van de EP-verkiezingen was de hoogste sinds 1979. Maar meer dan de helft van de EU-burgers stemt nu niet of anti-EU.’

Strategisch beleidsplan  

Daarmee reageert Lambertz – vroeger premier van de Duitstalige gemeenschap in België – op het strategisch beleidsplan 2019-2024 dat door de lidstaten is vastgesteld en voor de lidstaten het richtsnoer vormt voor de EU voor de komende vijf jaar. Kernpunten zijn de bescherming van de burger tegen terrorisme en rampen en goede afspraken over het vrije verkeer van mensen. Ook bepleit de agenda een economische basis zoals versterking van de interne markt. Qua economie bevat het uitgangspunten voor een groen en sociaal Europa en een assertiever en doeltreffender optreden in de buitenlandse politiek.

Vooral over lidstaten

Het CvdR vindt dat de steden en regio’s daar veel te weinig in voorkomen en inderdaad, lokale en regionale overheden worden nauwelijks genoemd. Het gaat vooral over de lidstaten. Meer lokale en regionale inspraak in wetgeving, consultatie van de burger, maar ook het genoemde trainingsprogramma voor decentrale overheden, kunnen daar volgens het Comité verandering in helpen brengen.

Soort Erasmus-programma  

Dat trainingsprogramma zou een soort Erasmus-programma voor het lokaal bestuur moeten worden. Tussen de lokale en regionale politici bestaat groot verschil in kennis over doelen, waarden en functies van de Europese Unie. In de praktijk blijkt dat ook. Recent onderzoek van Binnenlands Bestuur maakte duidelijk dat er grote verschillen bestaan tussen gemeenten die Europese subsidies binnen halen. Hengelo was koploper met bijna 200 euro per inwoner, in Beuningen – toch de nummer 10 – bleef het bij vijf tientjes per inwoner. Wethouder Bruggink van Hengelo zei toen: ‘Je moet een goed verhaal hebben hoe je Brussel kunt helpen en dan helpt Brussel jou ook.’

Multilevel governance 

Maar het gaat het Comité van de Regio’s niet alleen om de EU als financier. Hoe meer lokale en regionale gekozen politici de waarden en doelen van de Europese Unie gebruiken, des te beter wordt de kwaliteit van de zogeheten multilevel governance: het coördineren en integreren van de politieke en beleidsagenda’s op Europees, nationaal, regionaal en lokaal niveau.

Subnationale data  

Het Comité pleit ook voor meer betrokkenheid bij wetgeving. Er moeten meer subnationale data worden gebruikt bij beleid en de politieke dialoog tussen de wetgevers (Raad en Europees Parlement) moet beter worden ontwikkeld. Nu gebeurt regelgeving meer top-down: er komt een voorstel van de Europese Commissie, en de beide wetgevers besluiten daar na debat en onderhandelingen met elkaar over waarbij de mening van het Comité wordt meegenomen tussen andere lobbyisten.

Meer invloed regio's 

Ergens in dat wetgevingsproces moet meer invloed komen vanuit de regio’s. Lambertz: ‘Lokale en regionale autoriteiten zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van de meerderheid van de EU-wetgeving en hebben eerstelijns ervaring met lokale ondernemers, sociale partners en de burgermaatschappij.’

Adviesorgaan 

Het Europees Comité van de Regio’s adviseert aan Europees Parlement, Raad en Europese Commissie over alle beleidsterreinen vanuit een lokaal en regionaal perspectief: economische ontwikkeling, migratie, houdbare ontwikkelingsdoelstellingen, klimaat enzovoort. Het CvdR vertegenwoordigt 90.000 lokale autoriteiten, 900 steden en 280 regio’s. Er zitten langs partijpolitieke lijnen 350 leden (waaronder 12 uit Nederland) en 350 schaduwleden (ook 12 Nederlanders) in. De vertegenwoordiging wordt in Nederland georganiseerd via de koepelorganisaties VNG en het IPO die ook nieuwe leden voordragen na nieuwe verkiezingen.