Een integer en fatsoenlijk man

Peper zou als burgemeester van Rotterdam in de jaren ‘80 en ‘90 onjuiste declaraties hebben ingediend en zag zich in maart 2000 genoodzaakt als minister van Binnenlandse Zaken af te treden. In werkelijkheid lieten de auteurs het eindoordeel aan de lezer over. Niet toevallig is het laatste leesteken van het boek een vraagteken.

Bijna 10 jaar later heeft Henk van Osch de biografie Bram Peper. Man van contrasten gepubliceerd. Op de laatste bladzijde geeft hij wel een duidelijk oordeel: ‘Bram Peper was een fatsoenlijk en integer man.’ Daaraan gaan meer dan honderd pagina’s vooraf, waarin feiten rondom de ‘bonnetjes-affaire’ minutieus worden geïnventariseerd.

Hij boekstaaft overtuigend dat de beschuldigingen voor een belangrijk deel voortkwamen uit gevoelens van wraak en rancune, dat de media - het Algemeen Dagblad voorop - een verre van glorieuze rol hebben gespeeld, en dat er veel viel aan te merken op het onderzoek door KPMG en de behandeling daarvan in de Rotterdamse gemeenteraad.

Henk van Osch, een gepensioneerde huisarts die eerder een biografie schreef van minister-president De Geer (1870-1960), toont zich tegenover Peper niet kritiekloos maar wel loyaal. Enerzijds stelt hij vast: ‘Privé en zakelijk liepen bij hem voortdurend in elkaar over’, en dat lijkt mij in het openbaar bestuur geen positieve eigenschap. Anderzijds verzekert Van Osch de lezer: ‘Peper was niet op geld belust’. Gezien het eerste, kan het tweede slechts een kwestie van vertrouwen zijn, en daarmee zijn we terug bij de integriteitsvraag.

Bram Peper. Man van contrasten telt ruim vierhonderd pagina’s en wordt nadrukkelijk gepresenteerd als biografie. Aan ijver ontbrak het Van Osch niet. Hij mocht Pepers complete archief doornemen, inclusief de intiemste correspondentie, en heeft daarnaast vele andere schriftelijke bronnen geraadpleegd. Tussen juli 2008 en juni 2010 heeft hij twintig keer met Peper gesproken. Ook heeft hij meer dan vijftig andere personen over Peper ondervraagd.

Toch voelt hij aan het slot van zijn boek zelf de twijfel opkomen. ‘Een biografie moet vragen beantwoorden’, schrijft Van Osch, maar hij is daarin slechts ten dele geslaagd, onder meer ‘door de complexiteit van de hoofdpersoon’. Maar is dat juist niet de primaire opdracht van de biograaf: de synthese, het opbouwen van een samenhangend beeld, hoe complex het onderwerp ook is?

Uiteindelijk is het werk van Van Osch vooral een inventarisatie, meer een ideeën- en beleidsgeschiedenis dan een meeslepend levensverhaal. De auteur stelt de lezer wel in staat zijn eigen conclusies te trekken. Bijvoorbeeld deze: na 16 jaar als burgemeester en 2 jaar als minister keerde Bram Peper terug naar de status van freischwebende Intelligenz. Het was voor iedereen misschien beter geweest als hij die status nooit vaarwel had gezegd.

Bert Vuijsje is journalist en schrijver

Henk van Osch, Bram Peper. Man van contrasten, Boom, Amsterdam, 2010, ISBN 978 94 61 051110, 493 pagina’s, € 24,90.