‘Diversiteit maakt herkenbaar’

Op de vergadertafel in de werkkamer van de Naardense burgemeester Joyce Sylvester ligt het regionale dagblad De Gooi- en Eemlander. Op de voorpagina schreeuwen twee artikelen om de aandacht. Het ene gaat over de knieval van premier Balkenende inzake de rechtvaardiging van de inval in Irak en de afgewende crisisdreiging in Den Haag. In het andere wordt ‘de geheime plek’ aangekondigd die de gemeente Bussum heeft gereserveerd voor het nieuwe gemeentehuis van de fusiegemeente Naardermeer.

 

Een bijzonder bericht omdat uitgerekend de gemeente Bussum zich verzet tegen de fusie met Naarden, Weesp en Muiden die op 1 januari 2011 een feit moet zijn. Sylvester moet grinniken om het bericht over de gereserveerde ‘geheime plek’ voor een nieuw gemeentehuis. ‘Wij willen graag fuseren. Ik zeg elke keer tegen mijn collega Milo Schoenmaker van Bussum: jullie zijn van harte welkom om mee te doen. En och, waar het nieuwe gemeentehuis moet komen, daarover gaat de nieuwe gemeenteraad.’

 

Zo luchtig als ze over het nieuws uit Bussum spreekt, zo gespannen heeft ze de ontwikkelingen en stijgende crisissfeer in Den Haag gevolgd. ‘Ik heb mijn handen dichtgeknepen. Wat Naarden betreft, mag het kabinet niet vallen. Wij willen dat onze herindeling dit jaar door de Tweede Kamer komt. Valt het kabinet dan wordt dat misschien uitgesteld. Dat zou zonde zijn, want dan kunnen we een groot aantal problemen in deze regio voorlopig niet oplossen.

 

'Er liggen hier grote opgaven. Het behoud van de natuur rondom het Naardermeer, dat het hart vormt van de nieuwe gemeente. De hele ontwikkeling rond de A1, die een superfilegevoelige snelweg is en de verbindingen tussen A6 en A9. We liggen precies tussen Amsterdam en Almere. Je ziet het dichtslibben. Als we samengaan, winnen we aan bestuurskracht waardoor we beter in staat zijn om aan de rijksopgaven voor dit gebied te werken. Als we een grotere gemeente worden, zijn we ook meer een serieuze speler richting Den Haag.’

 

Joyce Sylvester is sinds 14 september waarnemend burgemeester in haar woonplaats Naarden. Wie verwacht dat ze juist daarom vasthoudt aan een eigen gemeente heeft het mis. ‘Het heeft geen zin om alleen naar Naarden te kijken. Op een gegeven moment zijn gemeenten te klein. Als je ziet wat de wet- en regelgeving van ons als gemeente vraagt, is bestuurskracht belangrijk. Enige schaal is dan nodig.’

 

Herindeling biedt volgens Sylvester nieuwe mogelijkheden. ‘Naarden bestaat al sinds 1305. Wij hebben een enorme kennis opgebouwd op het gebied van monumentenzorg. Herindeling vergroot onze mogelijkheden om onze monumenten in stand te houden en dit deel van de regio toeristisch nog beter op de kaart te zetten. En ik ben in het geheel niet bang dat de Naardense identiteit door de fusie verloren zal gaan. Het karakter van Naarden verandert niet als we gefuseerd zijn. De Grote Kerk blijft gewoon op zijn plek staan. Er komt een nieuwe identiteit bij maar je kunt ook in een groter geheel heel goed een eigen identiteit hebben.’

 

Haar eigen Surinaamse afkomst sterkt Sylvester in deze opvatting. ‘Eind jaren vijftig zijn mijn ouders naar Nederland gekomen in een tijd dat je Surinaamse mensen in Nederland met een kaarslichtje moest zoeken. Ik weet uit eigen ervaring dat je je Surinaamse identiteit heel goed kan behouden en toch tegelijkertijd super-Hollands kan zijn. Beide werelden kunnen elkaar versterken en bevruchten. Het een sluit het ander niet uit.’

 

Richting geven

 

Sylvester kijkt met enige verwondering hoe het kabinet de aanpak van problemen in Nederland bestuurlijk probeert te organiseren. ‘We maken aan de ene kant rijksbeleid om bijvoorbeeld verkeers- en vervoersproblemen op te lossen, maar de kwestie van de gemeentelijke schaalgrootte laten we over aan wat van onderop komt. Dat zijn benaderingen die niet goed op elkaar passen. Eigenlijk is dat zelfs heel gek. Ik hoop dat de Tweede Kamer op dit punt haar verantwoordelijkheid neemt.’

 

Juist daarom wil de Naardense burgemeester die ook negen maanden waarnemend burgemeester was in het Noord-Hollandse Anna Paulowna zich niet laten leiden door de uitsluitende focus op kleinschaligheid. ‘Ook toen ik naar Anna Paulowna ging, stelde ik mij eerst de vraag wat de ontwikkeling moest zijn van het hele gebied, van Anna Paulowna, Wieringen, Wieringermeer en Niedorp. In je visie op de regio is het vervolgens heel logisch dat je als burgemeester het belang van de eigen gemeente behartigt. In het fusieproces hier bekijk ik of Naarden goed op de kaart staat en of de historische belangen en het erfgoed een goede plek vinden in de nieuwe gemeente. Je moet niet alleen kijken naar het nu, maar ook naar de toekomst. Als bestuurder moet je daaraan richting geven.’

 

Rolmodel

 

Als burgemeester is Sylvester een rolmodel sinds haar eerste benoeming in de herfst van 2008 als waarnemend burgemeester in het Noord-Hollandse Anna Paulowna. Vrijwel de gehele Nederlandse pers wilde haar toen interviewen, maar Sylvester hield de boot af. Ook al is zij zwart en van Surinaamse afkomst én vrouw, een unieke combinatie in het vaderlandse burgemeesterskorps, dat vond ze allemaal zelf toen niet zo bijzonder. ‘Ik had dus niets te vertellen, vond ik. Ik wilde gewoon mijn werk doen en omdat ik daar nog geen ervaring in had, vond ik dat daarover niets te melden had.’

 

Inmiddels beseft Sylvester dat zij wel degelijk fungeert als een rolmodel. Zij realiseerde zich dat pas goed na een naturalisatiebijeenkomst in Anna Paulowna. ‘Ik had een jongetje, het zoontje van een Afrikaanse moeder en een vader uit Anna Paulowna een speelgoedtractortje gegeven. Hij was er zo blij mee dat hij spontaan in mijn armen sprong. Hij keek mij met grote ogen aan en zag kennelijk iets van herkenning. Toen ik de foto van dat moment later terugzag in de krant, realiseerde ik mij dat diversiteit belangrijk is voor de herkenbaarheid van het openbaar bestuur. Dit jongetje was niet in de armen gesprongen van een grote grijze man, die normaal gesproken de burgemeester is. Ik besefte dat het wel degelijk wat uitmaakt.

 

'Als het openbaar bestuur een afspiegeling is van de bevolking wordt het ook meer van de mensen. Ik zie het daarom nu ook als een taak om anderen enthousiast te maken. Ik word vaker gebeld door mensen die vragen of ze eens mogen komen praten. Ik heb contact met de burgemeesterscouts die voor Binnenlandse Zaken zoeken naar diverse kandidaten. Als de provincie zoals laatst een bijeenkomst over diversiteit van het burgemeestersambt houdt, doe ik daaraan mee.’

 

Bitterballen

 

In haar stijl als burgemeester voelt Sylvester zich verwant met die van haar Amsterdamse PvdA-partijgenoot Job Cohen. ‘Ik voel mij een betrokken burgemeester die de boel bij elkaar wil houden. Ik vind het heerlijk om, zoals laatst, een echtpaar dat 65 jaar is getrouwd, te ontmoeten en te horen hoe zij vanaf de oorlog hier in Naarden actief zijn geweest. Maatschappelijke betrokkenheid kunnen tonen, vind ik het mooiste van het burgemeestersambt. Als er zoals in Anna Paulowna een project gestart wordt over alcoholgebruik onder jongeren, wil ik weten wat er speelt en ga ik met de ouders praten. Ik wil dat mensen samenwerken. Daarom vind ik het in het kader van de veiligheid en openbare belangrijk dat politie en brandweer elkaar kennen en met elkaar praten.

 

'Als voorzitter van de raad en het college wil ik er voor zorgen dat de vergadering ordentelijk verloopt. Ik ben als burgemeester weliswaar geen onderdeel van het spel, maar als er problemen zijn, wil ik de boel bij elkaar houden. In Anna Paulowna hadden we bitterballen na de raadsvergadering. Hier gingen de raadsleden na de vergadering direct naar huis. Ik vind dat je na een soms verhitte discussie altijd even rustig moet kunnen napraten. Dus ik heb de bitterballen van Anna Paulowna naar Naarden gehaald. En het presidium heb ik al op zelfgemaakte Surinaamse pastei getrakteerd. Ze vonden het heerlijk!

 

'Sfeer is belangrijk, maar evenzo goed moet het ook over de inhoud gaan. Ik juich het toe als er een fractieuitje wordt gehouden, maar een workshop over integriteit waarin we nadenken over de rollen van de raad, college en de burgemeester triggert mij net zo hard.’

 

Klus

 

‘Ik heb in mijn eerste nieuwjaarstoespraak als burgemeester van Naarden gezegd dat het ook mijn laatste is. Want ik hoop dat de nieuwe gemeente er volgend jaar is. Het belangrijkste is dus eerst deze klus als waarnemer afmaken en met wat er daarna moet gebeuren, hou ik mij niet bezig.’

 

Naast deze klus zit zij sinds 2003 voor de PvdA in de Eerste Kamer. In 2007 werd ze daarin herkozen met voorkeurstemmen. De Eerste Kamer moet later dit jaar het definitieve oordeel vellen over de door Bussum zo omstreden en door Naarden, Muiden en Weesp zo gewenste herindeling. ‘We hebben in onze fractie afgesproken dat als we geen woordvoerder zijn op een onderwerp we ons niet mengen in de discussie. Ik zal de lijn van de fractie volgen.’

 

CV

 

Joyce Sylvester (Amsterdam, 1965) is sinds 18 september 2009 waarnemend burgemeester van Naarden. Tevens is Sylvester sinds 2003 lid van de Eerste Kamer voor de PvdA. Sylvester was eerder waarnemend burgemeester in Anna Paulowna. Sylvester promoveerde in 2000 aan de VU in Amsterdam op een proefschrift over privatisering en externe verzelfstandiging bij Rijk en gemeenten.