Dit wordt de eeuw van Europa

Europese Unie als 'regelsupermacht'

China speelt een hoofdrol in dit boek maar de Leidse hoogleraar internationale betrekkingen beschrijft ook uitgebreid hoe Rusland en de Verenigde Staten proberen ‘ons continent uit elkaar te spelen’. De Chinese president Xi Jinping ziet Europa als een wingewest en koopt al jaren invloed op de Balkan om zo verdeeldheid te zaaien binnen de Europese Unie.

Rusland voelt zich vooral bedreigd en vanuit dat sentiment voert Poetin geheime operaties uit, bijvoorbeeld door het verspreiden van desinformatie om verkiezingen te beïnvloeden, met als belangrijk doel de NAVO te ontwrichten. Trump maakte het de Russen en Chinezen intussen makkelijk door zich van zijn trouwste Europese bondgenoten af te keren. Biden lijkt dat te willen repareren maar zet de harde handelspolitiek tegenover China voort. Ook deelt hij Trumps wrevel dat de Europese Commissie regels en torenhoge boetes kan opleggen aan Amerikaanse techbedrijven. Europa weet dat Trump of een vergelijkbare politicus straks zomaar terug kan keren als president. Het maakt de VS voor Europa een onbetrouwbare partner en dwingt de EU zich onafhankelijker op te stellen.

Al deze machtsblokken delen de overtuiging dat een sterke Europese Unie hun ambities in de weg staat. ‘Blijft de EU een speler in de wereld of wordt het continent de speeltuin van de wereldmachten?’ luidt de centrale vraag van het boek. Tot zijn eigen verbazing komt De Wijk met een optimistisch antwoord. Hij stelt vast dat de globale spelers de afgelopen jaren hun tanden op Europa stukbeten. Brussel zet economische macht namelijk om in regelmacht. Precies die regelmacht en de toegang tot de grootste geïntegreerde markt ter wereld vormen de sterkste wapens van de EU. Militaire macht is een steeds minder bruikbaar instrument. De echte macht ligt bij landen die economische macht omzetten in regels met mondiale impact. Om die reden denkt De Wijk dat dit weleens de eeuw van Europa kan worden en niet de eeuw van China, hetgeen vaak wordt beweerd.

Zo schetst De Wijk zijn persoonlijke visie op het geopolitieke machtsspel van vandaag. In het slothoofdstuk benadrukt hij dat zijn boek geen pleidooi is om ‘tegenover China en Rusland’ of om een ‘nieuwe Koude Oorlog’ te ontketenen. Toch leest het boek – tussen alle politieke analyses door – wel degelijk als de beschrijving van een keiharde oorlogsstrategie, niet in de eerste plaats met wapens maar vooral met de Europese Unie als ‘regelsupermacht’.

Citaat uit het boek: ‘Chinezen vertrouwen de Europese standaarden, niet die van hun eigen land’

De slag om Europa. Hoe China en Rusland ons continent uit elkaar spelen door Rob de Wijk, uitgeverij Balans, 2021 Prijs: € 23,99