De Woo en de actievere openbaarmaking

In een vorige column werd al wat uitgebreider stilgestaan bij het documentenregister van de Wet open overheid. Het register moet allerlei documenten bevatten die al openbaar zijn (en via een link zijn op te roepen) of opvraagbaar zijn (via een vastgesteld formulier). Idee is dat dit actieve openbaarmaking in de hand werkt en verzoeken om informatie voorkomt. In die column is al een kritische noot gekraakt over de geschetste voordelen. Ook had ik oog voor enkele nadelen, zoals een verdere juridisering en aanzienlijke uitvoeringslast.

Dergelijk nadelen zouden te accepteren zijn als de voordelen ertegen op wegen. Die voordelen – meer openbaarheid uit eigen beweging en beperking van de uitvoeringslast bij verzoeken om openbaarmaking – zijn evenwel niet evident aanwezig. Bovendien is het de vraag of de cultuuromslag bij overheden, waar de initiatiefnemers mede het oog op hadden, wel met regelgeving wordt bewerkstelligd.
 

Eén van de hoofdredenen om te komen met de Woo was immers dat de Wob gedateerd is en niet leidt tot transparantie. Om hier verandering in te brengen werd een aantal veranderingen voorgesteld. De teruggeschroefde bescherming van persoonlijke beleidsopvattingen, de focus op hergebruik en de invoering van de Informatiecommissaris zijn inmiddels (tijdelijk) gesneuveld. Rest nog de focus op actieve openbaarmaking, die vooral is ingegeven door de wens om tot voornoemde cultuuromslag te komen.
 

In de Tweede Kamer is een aantal keer opgemerkt dat het de vraag is of regelgeving nodig is voor een cultuuromslag in bestuurlijk Nederland. Een recent bericht op deze website maakt duidelijk van niet. De provincie Zuid-Holland gaat over tot het meer actief openbaar maken van informatie. Informatie die de initiatiefnemers van de Woo ook voor ogen lijken te hebben met de minimale vulling van het documentenregister. Idee is immers om alle besluiten van GS en onderliggende stukken te publiceren op de site. Dit bericht is om meerdere redenen interessant. Enerzijds laat het dus de al eerder door mij betoogde toereikendheid van de Wob zien. Onder de Wob is het al mogelijk informatie actief openbaar te maken. Zuid-Holland laat dat mooi zien.
 

Ook laat het bericht zien dat ook zonder wetswijziging een cultuuromslag mogelijk is. Hoewel niet valt uit te sluiten dat dit beleid is ingegeven door de naderende Woo, lijkt de aanleiding vooral te zijn gelegen in de wens om Wob-verzoeken te voorkomen en om inzicht te geven in de begroting. Dat zijn legitieme redenen met een gewijzigd beleid tot gevolg, dat zo maar eens navolging zou kunnen krijgen bij andere overheden.

Dat de cultuuromslag nog niet breed waarneembaar is, blijkt wel uit de aandacht voor het initiatief.

Bovendien is de reactie van hoogleraar Frissen in dat licht veelzeggend; er bestaat nogal wat angst ingeval de overheid actief tot openbaarmaking overgaat. Als het goed is, het bericht maakt dat niet direct duidelijk, volgt Zuid-Holland de eisen die de Wob stelt en zal het belangen van derden betrekken. Zo vraagt de Wob om een zorgvuldige procedure bij actieve openbaarmaking wat inhoudt dat derden om een zienswijze worden gevraagd en de tijd krijgen om een besluit tot openbaarmaking via bezwaar (en zo nodig een voorlopige voorziening) te bestrijden. Dat zou dan ook moeten leiden tot bescherming van de door Frissen genoemde belangen als privacy. 

Cornelis van der Sluis