De verdwenen bank, bibliotheek en bus

Normaal gesproken interesseert provinciale verkiezingen weinigen iets. Behalve nu. Het lijkt om stikstof te gaan maar plattelandsbewoners hebben niks met de 3000 stikstof uitstotende bio-concentratiekampen. Boeren staan model voor de mythische drie-eenheid rust, ruimte en groen met weidse uitzichten. Zo doet politieke uitbuiting het goed met STER spotjes van een rustig idyllisch platteland met koetjes in de wei en kippen die een rondje lopen op het erf.

Het gedrag van de plattelander verschilt nauwelijks meer van de stedeling. De individualisering gesteund door internet met haar sociale kletskamers maakt dit verschil nog kleiner. Ook in plattelandsgemeenten veranderen de vroegere nauwe sociale verbanden in meer virtuele contacten en netwerken. De betere bereikbaarheid met de auto heeft de oorspronkelijke bevolking gemixt met van buiten komende stedelingen. Doordat mensen op grotere afstand werken veranderde het dorp in een paar luttele decennia van werkplek in woonplek.

Ook een andere tegenstelling vervaagt. De eerste nieuwkomers kochten een huis voor een appel en een ei. Daar de kinderen van de oorspronkelijke bewoners voor studie of werk naar het westen trekken zijn deze ruim voorhanden. Net als bij de achterblijvers staat bij de nieuwkomers genieten van de rust, ruimte en groen voorop. Met de auto worden de winkels in de stad bezocht. De winkels in de plattelandsdorpen leggen het loodje. Vandaag de dag rijden de bezorgsupermarkten af en aan.

Tegelijk oplopend krijgt individualisme vaste grond. De neoliberale storm steekt op. In de westerse wereld heerst het geloof dat vrije markt en onderlinge concurrentie de beste toekomst bepalen. Machtsuitoefening door de overheid hoort daar niet bij. De overheid schept eventueel nog kaders. Hoe meer problemen door de markt kunnen worden opgelost des te minder word je voor de voeten gelopen door de politiek. BV Nederland is geboren.

Dit denken gaat niet voorbij aan de inrichting van Nederland. Door mee te kunnen blijven doen in een globaliserende wereld verandert het economisch speelveld. De gevestigde politiek kiest voor het versterken van het westen om zo te kunnen aansluiten bij de Europese topregio’s. Rotterdamse haven en Schiphol worden speerpunt van groei. Er komt een Tweede Maasvlakte, een Betuwelijn, nieuwe landingsbaan in de Haarlemmermeer en een Hoge Snelheidslijn. Stations en knooppunten worden verbeterd.

Nog meer hoger opgeleide westerlingen gaan gebruik maken van de betere reis- en internetverbindingen. Met een door overwaarde op hun huis gevulde beurs verhuizen ze naar de buitengebieden. Dorpswoningen worden opgeknapt, de taal wat eigen gemaakt en een nieuw sociaal weefsel wordt een feit. Ongemerkt veranderen de open uitzichten in zonneweiden, drugslaboratoria, windmolens, bio-industriële kippen- of varkensfarms, migrantenhotels, azc’s of distributieblokkendozen. Gelijk oplopend verdwijnen de bibliotheek, de bank, de winkels, de seniorenzorg, de dokter, de politie, het dorpshuis en het gemeentehuis.

Zo ontstaat een werkelijkheid dat mensen het gevoel geeft er niet toe te doen. Dit motiveert de plattelandskiezer. Ook zij zijn de stikstofuitstoters liever kwijt dan rijk. Ze strijden slechts met de boer als symbool van hun achterstelling. Opgehitst door een uitgekiende marketing van een dame met een neus voor machtsposities hopen deze plattelanders op verbetering. De gevestigde politieke partijen zien de bui hangen en gaan als vanouds door de slappe knieën om geen kiezers te verliezen. Nu afwachten of de gekozen provinciale statenleden straks de bank, bibliotheek en bus doen terugkeren.