Knutselen, prutsen en blijven proberen

Corona is spelbreker, ook bij oude en nieuwe tradities. Zo kon op de derde donderdag van april de derde ‘dag van de financiële verhoudingen’ niet doorgaan en is deze uitgesteld tot het najaar. Wel verscheen een essaybundel over het thema met als kernvraag ‘hoe markt en overheid of spelers binnen de publieke sector effectief kunnen samenwerken aan opgaven die buiten de grenzen van de afzonderlijke bestuurslagen liggen’. 

De kunst van samenwerken

Een goede, relevante vraag. Maatschappelijke problemen houden zich immers niet aan onze indeling van rijk, provincie, gemeenten en meer. Zijn er, zo vraagt een tiental auteurs zich af, manieren te bedenken om de onderlinge samenwerking én bekostiging van vraagstukken in het sociaal- of ruimtelijk domein slim en succesvol vorm te geven, ook als bekostigen en beslissen niet geheel in één hand ligt?

De bundel geeft natuurlijk geen sluitend antwoord op alle vragen. Sommige auteurs neigen tot de stelling dat beslissen en betalen beter in één hand kan worden gehouden, andere zien juist meer ruimte om te splitsen of te delen. Zo wordt nagedacht over de kosten van burgerinitiatieven, sturing in netwerken en sociaal ondernemen. Wie betaalt en wie bepaalt?

Een zeker gemis is dat de essays niet worden afgerond met een synthese of slotbeschouwing. Alleen in het openingshoofdstuk wordt de korte conclusie verwoord dat er twee lessen kunnen worden getrokken over de inzet van instrumenten. Het eerste inzicht is dat we moeten accepteren dat we vooral via proefnemingen ervaringen opdoen en zo al lerende samenwerking, besluitvorming en bekostiging verder ontwikkelen. Prutsen en proberen kortom. Het tweede inzicht is dat bij een delicate verdeling van verantwoordelijkheden zoals in een netwerk zorgvuldige checks en balances nodig zijn om te voorkomen dat één partij eenzijdig zijn wil kan doordrukken. Die conclusies en vooral de concretisering ervan hadden wel wat meer ruimte verdiend.

Een fraaie woordspeling in de bundel betreft de ‘corona-uitgaven’ die worden aangemerkt als ‘Duck-tape om de eerste klappen op te vangen’. De onbedoelde (?) woordspeling deze uitgaven te herleiden tot het pakhuis van oom Dagobert Duck is fraai, de tijd zal het leren of dat pakhuis ooit weer wordt aangevuld. Maar terwijl de Raad voor het Openbaar Bestuur nadacht over ‘samenwerken, samen betalen’ knutselden de Europese leiders op hun eigen creatieve manier al wel een geheel nieuwe vorm van samenwerken en betalen in elkaar, voor 750 miljard. Slagkracht in deze kan Europa niet worden ontzegd!

Citaat uit het boek: ‘Maatschappelijke opgaven zijn niet met een schaartje te knippen omdat er veel betrokkenen zijn die van elkaar afhankelijk zijn’

Samenwerken, samen betalen? Over bekostiging van opgaven in maatschappelijke domeinen. Samengesteld door Bart Leurs, Raad voor het Openbaar Bestuur, 2020.
Gratis te downloaden of aan te vragen bij info@raadopenbaarbestuur.nl