De basishouding is wegkijken

Politiek mist oog voor ongelijkheid

Putters wil urgentie creëren voor zijn observaties, sterk gestoeld op het vele SCP-onderzoek van de achterliggende jaren met als kern dat de baten en lasten van de vooruitgang ongelijk zijn verdeeld. En de politiek kijkt daarbij te veel weg en te weinig vooruit. Daardoor ontstaan ‘smeulende kwesties’.

Hij noemt als voorbeeld de te eenzijdig economische bril in het beleid en bepleit een breder, inclusiever welvaartsbegrip en wil ook oog voor de aanpak van veiligheid, volkshuisvesting en gezondheid. Niet alleen de grootte van de koek, maar zeker ook de verdeling ervan moet weer op de politieke agenda. Dit omdat Nederlanders in ongelijke mate profijt hebben of juist ongemak ervaren van open grenzen, handelsverdragen, migratie, duurzaamheidsbeleid en zoveel meer. Minder sociale gelijkheid en minder inclusiviteit leiden tot een bijna onzichtbare groep werkende armen. Voor hen en anderen lijkt het oude sociale contract uitgewerkt, groeiende groepen burgers voelen en weten zich ook in onze democratische besluitvorming niet meer gehoord of vertegenwoordigd.

Behalve een inleidende essayistische verkenning van deze thema’s bestaat het grootste deel van Veenbrand uit eerder verschenen FD-columns, eigenlijk miniessays. Kort en krachtig behandelt Putters vragen rond brede welvaart, een leven lang ontwikkelen, nieuwe sociale ongelijkheid en het groeiende onbehagen over de democratische rechtsstaat.

Putters’ columns agenderen heikele thema’s en signaleren herkenbare maatschappelijke opgaven en ongemakken, mogelijke oplossingen hiervan zijn nu nog vooral beperkt tot denkrichtingen en eerste ideeën. Een grondiger uitwerking van zijn visie, waarin Putters brede ervaring als wetenschapper, voormalig politicus en hoogste beleidsadviseur van het kabinet samenkomen, zou daarom heel welkom zijn. Een eerste aanzet hiervoor bevat het boek al wel, over een eigentijdse politieke maatschappijvisie en de publieke noodzaak tot herwaardering van de publieke zaak. Misschien is de recente politieke keuze tot bescherming van de KLM een voorbeeld van een kloeke, maar vooral pragmatische daad waarbij er grote behoefte is deze te funderen op een meer doordachte maatschappijvisie over de borging van publieke belangen inclusief de rol van de overheid daarbij.

Citaat uit het boek: ‘Kabinetten en coalities moeten zich meer gelegen laten liggen aan tegengeluid’

Veenbrand, smeulende kwesties in de welvarende samenleving door Kim Putters; Prometheus, 2019; 19,99 euro