Winkelen op zondag in vijf gemeenten oorzaak crisis

Onenigheid over een ruimere openstelling van winkels op zondag heeft in de afgelopen vijf jaar in vijf gemeenten tot een politieke crisis geleid. Dat blijkt uit onderzoek van DeCollegetafel dat sinds 2002 onderzoek doet naar het ten val komen van wethouders.

In Woerden ontstond er over de zondagsopenstelling twee keer een politieke crisis. In Nijkerk leidde het tot de vorming van een historisch college: voor het eerst zonder een wethouder van christelijke signatuur en tot de komst van een wethouder met een islamitische achtergrond.

Wetsvoorstel
D66-kamerlid Jan Paternotte riep zijn partijleden onlangs op om van het openstellen van de winkels op zondag een verkiezingsthema te maken. Aanleiding daarvoor is de aankondiging van het kabinet een wetsvoorstel te maken dat winkeliers beschermt om tegen hun zin op zondag de winkel te moeten openen. Paternotte wil dat inwoners en ondernemers zelf kunnen beslissen of de winkels open zijn. De kleinste regeringspartij ChristenUnie verzet zich tegen het voornemen van coalitiegenoot D66. Gemeenten moeten blijven bepalen of er wel of geen koopzondagen mogelijk zijn binnen de gemeentegrenzen.

Boete winkelier
In Woerden trok ChristenUnie/SGP zich eind 2016 terug uit de coalitie nadat de coalitiepartners D66 en Progressief Woerden het initiatiefvoorstel steunden voor een wekelijkse koopzondag. Aanleiding voor de breuk was dat de afspraak over zondagsrust in het coalitieakkoord was gebroken. Wethouder Tymen de Weger (ChristenUnie/SGP) verdween daarmee uit het college. Twee jaar eerder was de voorganger van De Weger, Cor van Tuijl, afgetreden omdat hij een winkelier een boete had kwijtgescholden. Deze boete was opgelegd omdat de winkelier zich niet had gehouden aan de regels omtrent de zondagsopenstelling.

Christelijke signatuur
In Nijkerk leidde een discussie over het openstellen van winkels op zondag in 2015 tot de val van het college van CDA, ChristenUnie/SGP en VVD. De VVD hielp de oppositie aan een meerderheid om de winkels voortaan op zondag open te laten. ChristenUnie/SGP, gevolgd door het CDA, zegden daarop het vertrouwen op in de liberalen. De formatie van een nieuw college leverde in de nazomer van 2016 een historisch Nijkerks college op dat voor het eerst geen wethouder meer had van christelijke signatuur. Rene Windhouwer (CDA) en Geert Horst (ChristenUnie/SGP) verdwenen van het Nijkerkse pluche. Marly Klein-Schuurs (VVD) werd opnieuw wethouder en kreeg gezelschap van Wim van Veelen (Pro21), de islamitische Nadya Abouyaaboub (Pro21) en Patricia van der Hurk (De Lokale Partij).

Coalitieafspraak
In de huidige raads- en collegeperiode kostte een koopzondagcrisis in Dongeradeel en Waddinxveen ook wethouders de kop. In het Friese Dongeradeel leidde een koopzondagcrisis in 2015 tot een coalitiebreuk. Ook hier raakte het vertrouwen tussen de collegepartijen (CDA, FNP en ChristenUnie) onherstelbaar beschadigd vanwege het niet nakomen van een coalitieafspraak over koopzondagen door de ChristenUnie. Sicco Boorsma (ChristenUnie) verdween uit het college en werd vervangen door Pieter Braaksma (Algemeen Belang Dongeradeel).

Zondagse evenementen
In de huidige raads- en collegeperiode leverde een conflict over het handhaven van zondagsrust twee keer een forse politieke crisis op in twee gemeenten. In 2013 zegt de SGP in Rhenen de samenwerking met CDA en VVD op en wethouder Piet van Leeuwen (SGP) stapt per direct op. Aanleiding: de discussie over het aantal evenementen op zondag. De SGP was verbolgen over het intrekken van een in 2012 ingestelde maatregel die jaarlijks slechts twee zondagse evenementen toestond. Daarmee was het vertrouwen van de SGP in coalitiepartners CDA en VVD, die in 2012 nog instemden met een beperking van het aantal zondagse evenementen, weg.

In 2008 verdween in Kampen ook een SGP-wethouder, Mark Markusse, van het politieke toneel vanwege onvrede over het handhaven van de zondagsrust. Het leidde in de Overijsselse gemeente waar de SGP van oudsher een belangrijke positie vervulde tot een college zonder SGP maar met het CDA.