Maak Coronavirus de sleutel tot solidariteit

Coronavirus. Wie heeft het er niet over. Nergens anders wordt nog over gepraat dan voorkomen van besmetting en het op gang houden van de economie. Naast oproep tot afstand houden, een ongekende miljardensteun aan bedrijven en werktijdverkorting voor honderdduizenden. 

De overheid wil geen opstand. Dat maakt de enorme steun aan kleine ondernemers en ZZP-ers  duidelijk. Drie maanden lang wordt hun inkomen versneld aangevuld tot het sociaal minimum. En dat mogen ze houden. Of de partner vermogen of inkomen heeft speelt geen rol. Erbovenop uitstel van aflossingsverplichtingen en een nog lager rentepercentage voor leningen. Een schrijnende tegenstelling met de manier waarop UWV en Belastingdienst gewend zijn met zwakkeren om te gaan. De vraag blijft of het genoeg is.

Zo beschrijft Motivaction een paar jaar geleden dat de tijdgeest door een aanzienlijke meerderheid van de bevolking wordt ervaren als ‘gejaagd, egoïstisch, agressief, bureaucratisch, individualistisch, respectloos, ingewikkeld, technologisch en uit balans. Intussen gaat de overheid aan haar inwoners vragen om steentjes bij te dragen. Bedoeld wordt “naastenliefde” in de vorm van onderlinge zorg en hulp. Door hierom te vragen worden inwoners ingelijfd als personeel. Het – overigens mislukte - doel is glashelder. De overheid wordt sterker en de samenleving zwakker.

En daar was het coronavirus. Plotseling blijkt zonder overheid lotsverbondenheid te bestaan. Termen als gezond, veilig, sociaal, liefdevol en zorgzaam duiken op. Doordat mensen massaal thuis blijven bloeit de creativiteit op in het vinden van een eigen weg. Nog belangrijker is dat uit collectief belang rekening gehouden moet worden met anderen. Van onderop komen de voorwaarden voor een goed functionerende solidaire participatiesamenleving spontaan op. Plotseling wordt de samenleving sterker en de overheid zwakker.

De gemeente is  de grote afwezige. Hier en daar een burgemeesterstoespraakje via internet dat is het dan. Het is onzinnig om de meeste  ambtenaren nu thuis duimen te laten zitten draaien. Iedereen aan de slag. Meteen achter de computer en de vele opborrelende maatschappelijke netwerken in kaart brengen. Zet alle regiecompetenties in om de netwerken via alle beschikbare media te contacten, processen in te richten en zo nu al samenwerking op gang brengen. Gemeentelijke regisseurs met een gedegen regieopleiding beheersen dit vak.

Door juist nu actief te zijn in en om de nieuwe opborrelende netwerken ligt de kans om van inwoners het verloren vertrouwen terug te winnen. Na de crisis is snelheid cruciaal om zaken op de rol te krijgen. Wees net als bewoners creatief en zorg dat de gemeenteraad alvast geld vrijmaakt. In de regie van maatschappelijke samenwerking ligt de sleutel om de overgang van meer verharding en individualisme naar kwaliteit van leven en solidariteit waar te maken.

Als gemeenten op hun handen blijven zitten kunnen ze na deze onbestemde periode helemaal wel inpakken. Laat het dus niet uit je handen glippen en sta klaar als iedereen weer zijn of haar ding mag doen. Richt je op de mensen die zich tijdens de coronatijd actief hebben opgesteld. Zij zijn super trots op hun buurt. Regisseer samen met hen de toekomst. Hou ze gemotiveerd door hen te vragen hoe het beter kan in de toekomst en help ze hun ideeën uitwerken. Zo kan de mismatch tussen de ervaren werkelijkheid en het wensbeeld worden gedicht.

Piet van Mourik
Lees hier alle columns van Piet van Mourik