De opkomst van Urban Data Centers

Urban Data Centers (UDC’s) worden in een vlot tempo over het land uitgerold. Inmiddels zijn er acht UDC’s geopend. Het CBS is door de samenwerkingen met gemeenten op data-gebied een nieuwe weg ingeslagen. ‘Het is een gezamenlijke zoektocht naar nieuwe mogelijkheden.’

UDC's in het hele land
In welke straten heeft het gebruik van strooizout in de winter het meeste nut? Met de grote hoeveelheden sneeuw die vorige week vielen, is dat voor lokale wegbeheerders zeer handig om te weten voordat ze de strooiploegen op pad sturen. Voor vijf Kempengemeenten – Bergeijk, Bladel, Eersel, Oirschot en Reusel-De Mierden – gaat het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) in elk geval op zoek naar data die een antwoord geven op die vraag. Het is één van de vele vragen waarop de Kempengemeenten via data-analyse een antwoord willen krijgen. In de Kempen is vorige week het achtste data centrum van het CBS opgericht. Het wordt een 'Rural Data Center' genoemd, omdat het een samenwerking betreft met vijf plattelandsgemeenten.

Van enquête naar integrale registratie

Het CBS maakte een flinke periode van zijn inmiddels 118-jarige bestaan voornamelijk statistieken door het afnemen van enquêtes. Dat gebeurde met steekproeven bij groepen van enkele duizenden Nederlanders. ‘Het was daardoor lange tijd lastig om naast landelijk ook op lokaal niveau betrouwbare statistische gegevens te verkrijgen’, zegt directeur Tjark Tjin-A-Tsoi van CBS. Aan die belemmering kwam een aantal jaren geleden een einde toen het CBS toegang kreeg tot integrale landelijke registraties. ‘We kregen daardoor informatie over alle burgers en bedrijven in Nederland. Bijvoorbeeld belastinggegevens en gegevens van het UWV en de gemeentelijke basisregistratie voor persoonsgegevens. Omdat we die registraties hebben, kunnen we statistiek op ieder aggregatieniveau toepassen. Op provincie-, gemeente- en soms ook wijkniveau,’ aldus Tjin-A-Tsoi.

Datarevolutie

En de mogelijkheden worden in de toekomst alleen maar groter. ‘Er is een datarevolutie gaande. Steeds meer gemeenten zijn daar mee bezig. Dat geldt ook voor bedrijven, universiteiten en andere organisaties. Lokale overheden proberen net als de rest van de wereld dus besluitvorming te verbeteren en maatschappelijke ontwikkelingen beter te begrijpen met behulp van informatie uit data’, zegt hij. Gemeenten proberen vaak nog op eigen houtje informatie uit data te halen, merkt Tjin-A-Tsoi ‘Wanneer gemeenten zelfstandig met data aan de slag gaan kunnen er risico’s ontstaan, omdat bijvoorbeeld privacyregelgeving door gebrek aan kennis niet overal goed nageleefd wordt. De verschillende data-infrastructuren van gemeenten sluiten bovendien vaak niet goed op elkaar aan, waardoor vergelijken en delen moeilijk wordt.’ De UDC’s gebruiken volgens Tjin-A-Tsoi allemaal dezelfde metadata en infrastructuur en de medewerkers van UDC’s weten welke koppelingen wel of niet mogen worden gemaakt met andere data. ‘Dit zijn technische vraagstukken, die gemeenten anders zonder onze kennis zelfstandig moeten oplossen.’

Data-ervaring opdoen 

De UDC’s zitten nog in de beginfase, maar Tjin-A-Tsoi vindt het nu al interessant om te zien hoe gemeenten met weinig ‘data-ervaring’ snel leren. ‘De verschillen tussen gemeenten zijn erg groot. Ten eerste zitten die in de verschillende systemen waarmee wordt gewerkt, maar ze zitten ook in de verschillende culturen van organisaties. Elke uitrol van een UDC is weer een nieuw avontuur. Logisch, want we hebben natuurlijk met gemeenten uit het hele land te maken.’ Voor het CBS heeft werken met data weinig geheimen, toch kunnen er ook bij het CBS nog grote stappen gemaakt worden. ‘Wij kunnen in de toekomst meer gaan doen, door bijvoorbeeld gebruik te  maken van de data die de vele sensoren in de samenleving opleveren en deze ‘machine gegenereerde data’ vervolgens omzetten naar statistiek’, aldus Tjin-A-Tsoi.

Data van sensoren

Onlangs opende het CBS het, via het Provinciaal Data Centrum gesubsidieerde, Center for Big Data Statistics (CBDS), een Research en Development-lab waar methodes en technologie worden gecreëerd om de machine gegenereerde data naar statistiek om te zetten. ‘Het is zeer complex en het vergt daarom onderzoek. Data van sensoren interpreteren is iets heel anders dan resultaten van enquêtes verwerken, of integrale registraties voeren. Met een enquête kun je een bepaalde groep zelfgekozen vragen stellen, met machine gegenereerde data hebben we heel veel data en is het de kunst om er uit te halen wat er in zit.’

Dit is een ingekorte versie. Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur 24.