G4: stevigere maatregelen tegen malafide bedrijven

Criminelen maken misbruik van het gemak, waarmee bedrijven worden opgericht met ontwrichtende gevolgen voor onze steden en economie, schrijft de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema. Samen met de andere drie G4-burgemeesters en Paul Depla, burgemeester van Breda, roept zij op om stevigere maatregelen te nemen tegen malafide ondernemingen.

Juiste instrumenten

De burgemeesters schrijven dat in een brief aan de commissie Justitie en Veiligheid die donderdag debatteren over criminaliteitsbestrijding, ondermijning en georganiseerde criminaliteit. De bestuurders onderschrijven de woorden van de minister van Justitie en Veiligheid dat ‘wij de poorten naar de bovenwereld zoveel mogelijk moeten sluiten’. ‘Om dat te bewerkstelligen is het cruciaal dat de poortwachters van onze economie daar de juiste instrumenten voor hebben.’

Toeristische detailhandel

‘Criminelen maken misbruik van de vrije ruimte die we bieden om te ondernemen en de beperkte controle die daarop plaatsvindt’, schrijven de burgemeesters. Zij zien steeds vaker de uitwassen daarin. ‘Malafide ondernemingen worden gebruikt als dekmantel voor criminele activiteiten, om drugsgeld wit te wassen, om valse dienstverbanden op te zetten en voor handel in verdovende middelen.’ De toeristische detailhandel in de binnenstad van Amsterdam is hiervan een voorbeeld.

Lokale economie ondermijnd

Er wordt onderzoek van onderzoeksbureau Andersson Elffers Felix (AEF) aangehaald dat laat zien hoe malafide ondernemingen de lokale economie ondermijnen. ‘Juist voor bonafide ondernemers wordt het daardoor steeds moeilijker zich te vestigen. Door de instroom van crimineel geld worden zij geconfronteerd met stijgende huren en moeten zij concurreren met ondernemers die medewerkers uitbuiten, nepproducten verkopen en geen belasting betalen.’

Tijdrovend en arbeidsintensief

Gemeenten doen wat ze kunnen om malafide ondernemingen aan te pakken, schrijven de vijf, zoals handhaving door betrokken partners, opsporingsonderzoeken en door het opschalen van sommige casussen naar het RIEC. Ook is er een vergunningsplicht in aangewezen sectoren om financieel onderzoek te kunnen doen. Maar dit is tijdrovend en arbeidsintensief. Bovendien kampen instanties met capaciteitstekorten. Daarom zien de bestuurders meer in voorkomen dat criminelen hun activiteiten kunnen starten.

Ernstige twijfels

De burgemeesters zien het meeste in meer mogelijkheden geven aan de Kamer van Koophandel om malafide ondernemingen tegen te gaan ‘door het expliciteren van de weigeringsgronden in artikel 5 van het Handelsregisterbesluit en door het mogelijk te maken om signalen van malafide praktijken breder te delen met bestuursorganen’. De noodzaak om de Kamer van Koophandel weerbaarder te maken tegen misbruik blijkt onder meer uit recente berichtgeving: wekelijks zien KvK-medewerkers maar liefst 75 startende ondernemers aan de balie, bij wie zij ernstige twijfels hebben. Te denken valt aan inschrijving op adressen waar geen fysieke ruimte is voor een dergelijk type bedrijf, ‘zoals een garagebedrijf op de tweede verdieping van een bedrijvenverzamelgebouw’.

Regels voor domicilieverleners

Ook zien de bestuurders heil in het verbreden van een poortwachtersinstrumentarium voor notarissen, zoals een registratiesysteem waarmee zij elkaar kunnen waarschuwen bij geweigerde diensten en een centraal aandeelhoudersregister, zodat beter inzichtelijk is wie de eigenaren van ondernemingen zijn. Een derde voorgestelde maatregel is het bestrijden van crimineel misbruik van domicilieverlening door de registratie ervan, beperking van het aantal ondernemingen op een adres en regels omtrent plichten van domicilieverleners. Dat is nodig. Zo bleek uit casuïstiek van het RIEC dat in één bedrijfsverzamelgebouw in het Westelijk Havengebied in Amsterdam op 300 vierkante meter 900 bedrijven stonden ingeschreven. ‘Bij de integrale controle bleken er meer dan 11 miljoen euro aan oninbare vorderingen open te staan bij de Belastingdienst.’