Radio Bergeijk terug in de ether

Het absurdistische radiostation van Brabant Radio Bergeijk keert terug op Radio 1. Burgemeester van Bergeijk Arinda Callewaert ziet het wel zitten. ‘Niemand denkt dat het hier écht zo is.’

Een ritje door het Kempense dorp Bergeijk is voor de liefhebber van het kolderieke VPRO-radioprogramma Radio Bergeijk een feest van herkenning. Overal waar je rijdt en kijkt spatten de sketches ervanaf: camping De Paal, Theater de Kattendans, cafetaria De Eetage en makelaardij Hennie Kunnen op het Hof, Anku Lingerie in de Burgemeester Magneestraat (‘al 17 jaar uw dameslingeriezaak’). Spijtig dat café Beeks onvindbaar is, maar aan het Hof is wel bakkerij Van Heeswijk, naamgever van sterverslaggeefster Lilian.

Provinciale achterlijkheid

Worstenbroodjes van Van Heeswijk zouden niet misstaan bij het interview een dag later met de makers van Radio Bergeijk Pieter Bouwman en George van Houts over de terugkeer van hun radiostation op Radio 1. ‘Twee zakken worstenbroodjes alstublieft en wat vindt u ervan dat Radio Bergeijk terugkomt op de radio?’ Voor hetzelfde geld word je met kop en kont het Hof opgegooid. Radio Bergeijk? Nooit van gehoord. ‘Kun je dat alleen in Bergeijk ontvangen?’ De dames van middelbare leeftijd – die dus van de partij waren toen Bergeijk tussen 2001 en 2012 bijna zevenhonderd afleveringen lang in Radio Bergeijk symbool stond voor provinciale achterlijkheid – hebben geen idee.

Onzedelijk

‘Ze weren Radio Bergeijk uit hun geheugen’, zegt George van Houts (61) een dag later in het Amsterdamse Grand-Café Hoogendam. Nee, ze weten echt niet wat Radio Bergeijk is. ‘Dat is pas echt kwalijk’, lacht Van Houts, die als het onzedelijke type Peer van Eersel toch menig Bergeijkenaar diep moet hebben gekrenkt. Misschien bij de Eetage en bij Anku, maar niet bij Van Heeswijk dus. Pieter Bouwman (61), in Radio Bergeijk ankerman Toon Spoorenberg, zoon van een varkenshouder in het buitengebied en beste kennis van Peer, vindt de onbekendheid van hun amorele geesteskinderen helemaal niet vreemd. ‘Ik hield laatst een praatje voor studenten in Den Bosch en ik vroeg of ze wisten wie John Lennon was. Geïnformeerde jongeren – ze hadden geen idee. En vergeet niet: Radio Bergeijk was een cultprogramma.’

Arinda Callewaert had net als de dames bij Van Heeswijk nog nooit van het programma gehoord, totdat ze in 2016 werd voorgedragen voor het burgemeesterschap van Bergeijk. ‘Iedereen zei: “Oh, van Radio Bergeijk.” Toen ben ik maar eens gaan luisteren. Ik vond het eigenlijk wel grappig. Ik denk niet dat er iemand in Nederland is die denkt dat het hier écht zo is. We worden weer genoemd, en dat is goed.’

Satire

Toen Radio Bergeijk net van start was gegaan, heerste er wel verwarring en ook ergernis in het Brabantse dorp. ‘In het plaatselijkje sufferdje De Eyckelbergh stond: “Radio Bergeijk is niet echt Radio Bergeijk! Het is satire, het had net zo goed Radio Meppel kunnen heten”,’ herinnert Pieter Bouwman zich. ‘Meppel vraag ik mij af, maar het is inderdaad zo dat Bergeijk niet bij voorbaat vaststond. In De Mannen van de radio hadden we met Theo Maassen een item over Radio Boekel. Een paar jaar later werd dat een hoorspel over Bergeijk met George van Houts omdat Theo Maassen en Hans Teeuwen met hun solocarrière in de weer waren. George was derde keuze.’ Van Houts is een Zaankanter, ‘maar mijn ouders gaven elkaar hun eerste kus in Bergeijk. De families komen uit Brabant.’

Rode neus

Radio Boekel, Radio Bergeijk – de dorpen zouden allerlei namen kunnen hebben, maar ze liggen wel in Brabant. ‘Dat komt door het geheim van het zuiden’, zegt Van Houts. ‘Ik sta al veertig jaar in het theater, en onder de lijn Breda, Tilburg, Eindhoven moet je niet zijn voor humor. Het is de onderwereld van de humor. Pas als je in België komt, wordt het beter, want daar hebben ze gevoel voor absurditeit. Als de personages uit Radio Bergeijk het over hún humor hebben, dan moeten wij daarom lachen omdat het niet ónze humor is.
Dat wij dat weer spelen en dat het dan leuk wordt om ernaar te luisteren, komt omdat de personages niet weten wat humor is. Dat zou niet kunnen in Twente of in Drachten, waar ze een fris gevoel voor humor hebben. Daar lachen ze zich gek om de dingen waar wij ook om lachen. Dat is niet zo in het zuiden. Als je daar geen rode neus opzet, wordt er niet gelachen.’

Radio Bergeijk is vanaf 27 augustus te horen op NPO Radio 1 en als podcast via vpro.nl

Lees het volledige interview in Binnenlands Bestuur nr. 15 van deze week