Burgemeester Menterwolde: het was een worsteling

‘Sinds de verkiezingen is het niets anders dan een worsteling met de raad’, licht Eduard van Zuijlen zijn opstappen als burgemeester van Menterwolde toe. 

Opa
Tijdens het telefoongesprek met Eduard van Zuijlen is af en toe het vrolijke gebabbel van een jong kind op de achtergrond te horen. De opgestapte burgemeester zit thuis met zijn kleinkind. ‘Opa past even op.’ Want dat kan nu hij opgestapt is. Hij klinkt gedecideerd maar ook opgelucht. De kogel is door de kerk, de worsteling voorbij. Hij stopt ermee.

Vaste contracten
Sinds de verkiezingen vorig jaar was het al niet best in Menterwolde. Maar de bestuurlijke bom barst in december. De gemeenteraad neemt een motie aan waarin het college wordt opgedragen de tijdelijke contracten bij Sw-bedrijf Wedeka om te zetten in vaste contracten. Ook andere gemeenten die samenwerken in Wedeka doen dat.  Van Zuijlen vindt het niet verantwoord, want de gemeente heeft daar het geld niet voor. Hij zegt de motie niet uit te zullen voeren. Maar zijn collega’s in het bestuur denken daar anders over. Ondanks het feit dat Van Zuijlen tegen is, wordt de motie uitgevoerd.

Willekeur en onverantwoord
‘Een motie met verstrekkende gevolgen voor mensen en financiën die werd aangenomen nadat een maand eerder de begroting was vastgesteld. Dat vond ik niet verantwoord. Bovendien was er in de motie sprake van willekeur. In een tijd dat veel mensen worden ontslagen, krijgt één bepaalde groep een vast contract. Daarbij is geen goede afweging gemaakt.’ Van Zuijlen schrijft de raad een lange brief waarin hij zijn ongenoegen kenbaar maakt. De raad neemt hem dat niet in dank af en komt met een motie van treurnis die de steun krijgt van een grote meerderheid.

Behoorlijk bestuur
‘Het is mijn werk om behoorlijk bestuur te bevorderen’, reageert Van Zuijlen op de motie. ‘En ik laat me door de raad niet vertellen dat ik mijn werk niet mag doen.’ Na de onrust in december hoopt de burgemeester dat de kruitdampen optrekken en er weer gewerkt kan worden. ‘Er zijn ten slotte ook goede jaren geweest’. Er is nog één raadsvergadering die voor wat betreft zijn positie rustig verloopt. Maar binnen het college loopt het niet goed.

Adviezen terzijde
‘Ik kan daar niet veel over zeggen, want het zijn zaken die binnen het college zijn gebeurd en als ik erover zou praten, zou ik zelf geen goed bestuurder zijn. Maar ik kan wel zeggen dat ambtelijke adviezen ter zijde worden gelegd en er besluiten worden genomen die gewoon niet kunnen. Het gaat om algemene beginselen van behoorlijk bestuur, zaken als zorgvuldigheid, transparantie en het maken van een goede afweging. Maar wat ik ook inbreng, het werkt niet. Dus moet ik concluderen dat ik blijkbaar niet meer voldoende overtuigingskracht heb.’

Kritiek niet herkenbaar
Loco-burgemeester Jan Velthuis (Menterwolde Gewoon) neemt de taken van Van Zuijlen over. Alleen taken op het gebied van openbare orde en veiligheid zal Van Zuijlen zelf nog uitvoeren tot 14 april. Velthuis herkent zich niet in de kritiek van de vertrekkend burgemeester. En zijn collega’s uit het college ook niet, weet hij. ‘Er is eigenlijk maar één geval waarin we het ambtelijk advies niet hebben overgenomen en dat is de zaak over de vaste contracten bij het Sw-bedrijf, afgelopen december.’

Onverwacht
Onzorgvuldig in afwegingen, geen behoorlijk bestuur of gebrek aan transparantie, daar herkent Velthuis  zich niet in. Ontbrak het dan aan steun binnen het college aan de burgemeester? ‘Dat kan ik niet zo bevestigen. Volgens mij zijn er de afgelopen drie maanden geen schokkende zaken gebeurd. Ik had niet het gevoel dat het mis ging.’ En dus kwam het vertrek van Van Zuijlen zeer onverwacht. 'We betreuren zijn besluit, maar respecteren het.' Een paar weken geleden is een onderzoek gestart naar de bestuurscultuur in de gemeente en zolang dat onderzoek loopt, wil Velthuis niets zeggen over de bestuurscultuur. Volgende week is een gesprek met fractievoorzitters, commissaris van de Koning en de gemeentesecretaris over een waarnemer.

House of Cards

Van Zuijlen zal tot 14 april niet vaak meer op het gemeentehuis zijn. ‘Afbouwen, opruimen, afscheid nemen, een leuke receptie en dat was het dan’. Gisteren was hij er nog wel om zijn besluit toe te lichten aan het personeel. ‘Ze waren totaal verrast’, aldus Van Zuijlen. ‘En ze reageerden aangeslagen.’ De conclusie dat in Menterwolde de burgemeester en de ambtenaren aan de ene kant en het college en de raad aan de andere kant staan, wil hij niet bevestigen. ‘Dat ga ik niet zeggen. Maar om met Frank Underwood uit House of Cards (populaire tv-serie over de slangenkuil van de Amerikaanse politiek – red) te spreken ‘you might very well think that.’