Buitenlandse Wob-regen in Nederland

Vrijwel alle provincies en gemeenten krijgen informatieverzoeken

De Wob-indieners vanuit Aruba worden bijgestaan door dezelfde juridisch adviseur, Malcolm Lennox Hassell. Veel ambtenaren vermoeden dat hij de man achter de Wob-verzoeken is en uit is op dwangsommen en vergoeding van proces-, reisen verblijfskosten. De juridisch adviseur wist bij zeker tientallen overheidsorganisaties geld los te krijgen, voornamelijk proceskostenvergoedingen.

Het komt vaker voor dat mensen uit het buitenland een beroep doen op de Wob. Zo wilde een vrouw uit de Filippijnen van verschillende Nederlandse gemeenten zeer gedetailleerde informatie ontvangen over eerste bekeuring die werd uitgeschreven volgens de in 2010 nieuwe ‘Mulderbeschikking’. De meeste kleine verkeersovertredingen worden via de deze beschikking afgedaan. Rijnwaarden was een van de gemeenten waarbij het Wob-verzoek werd ingediend. Toenmalig burgemeester Mark Slinkman (CDA) noemde de zaak in augustus 2013 in De Gelderlander een voorbeeld van de ‘onzinverzoeken’ die de gemeente binnenkrijgt.

Niet geloofwaardig
De vrouw laat zich bijstaan door een Nederlandse gemachtigde, het onder ambtenaren beruchte bureau Lemkens Juridisch Advies uit Nijmegen. Eigenaar Volker Quacken wordt niet betaald voor zijn werkzaamheden, maar ontvangt wel ‘eventuele verbeurde dwangsommen’. De adviseur zegt dat hij geen idee heeft waarom een Filippijnse, die nauwelijks Nederlands spreekt, geïnteresseerd is ‘in openbaarmaking van documenten die de Nederlandse rechtsorde betreffen’.

Volgens Quacken heeft de Filippijnse haar Wob-verzoek zelf geformuleerd. Dat is volgens de bestuursrechter niet geloofwaardig, gezien haar gebrekkige Nederlands. Op de vraag waarom zij dit onderzoek doet, antwoordt de juridisch adviseur tijdens de zitting: ‘Dat gaat u niet aan.’

De RvS oordeelt dat er sprake is van ‘misbruik van recht’. Volgens de hoogste bestuursrechter zijn de Wob-verzoeken ingediend met ‘kennelijk geen ander doel dan om ten laste van de overheid geldsommen te incasseren’. Dit gebruik van de wet geeft volgens de hoogste bestuursrechter blijk van ‘kwade trouw’. Met het vonnis vernietigt de Raad van State een uitspraak van de rechtbank Oost-Brabant, die de Filippijnse en Quacken begin 2015 nog in het gelijkstelde.

Jaarlijkse kosten
De Wet openbaarheid van bestuur (Wob) is al langer doelwit van misbruikers. Zij vragen grote hoeveelheden informatie op bij overheidsorganisaties en als die niet op tijd alle gegevens leveren of een Wob-verzoek buiten behandeling stellen, eisen de indieners een dwangsom of proberen zij een bewaarschrift een proceskostenvergoeding af te dwingen. Binnenlandse Zaken schatte twee jaar geleden de jaarlijkse kosten van het misbruik tussen de 8 en 14 miljoen euro – inclusief de tijd ambtenaren die kwijt zijn aan het behandelen van Wob-verzoeken.

Onlangs hebben de Tweede en Eerste Kamer ingestemd met een wetsvoorstel om de Wob uit te zonderen van de Wet dwangsom. Mensen ontvangen daardoor niet langer een dwangsom als er te laat wordt gereageerd op Wob-verzoeken. ‘Zo wordt voorkomen dat mensen of zelfs bedrijfjes Wob-verzoeken indienen, enkel en alleen om geld te innen’, aldus een woordvoerder van het ministerie.