'Ik had meer respect verwacht'

Het is een bestuurlijke bende in Nuenen, vindt GS van Brabant. Daarom legt de provincie Nuenen een fusie op met grote buur Eindhoven. Die ‘respectloze’ houding van het provinciebestuur stuit burgemeester Houben tegen de borst. ‘We hebben de afgelopen jaren snoeihard gewerkt.’

Brabant wil dat Nuenen fuseert met Eindhoven

Het is een bestuurlijke bende in Nuenen, vindt GS van Brabant. Daarom legt de provincie Nuenen een fusie op met grote buur Eindhoven. Die ‘respectloze’ houding van het provinciebestuur stuit burgemeester Houben tegen de borst. ‘We hebben de afgelopen jaren snoeihard gewerkt.’

Op zijn bureau staat pontificaal de ingelijste herbenoemingsbrief die burgemeester Maarten Houben mocht ontvangen van de commissaris van de koning in Den Bosch. ‘Mooi, hè? Gedateerd op maandag 29 januari. Ziet u de handtekening rechtsonder?’ Die is van de commissaris. ‘Een dag later op 30 januari krijgen we een brief waarin de provincie zegt dat Nuenen met Eindhoven moet fuseren omdat we er niets van zouden bakken. Zelfde handtekening. Zo werken de dingen.’ De gemeente wikt, de provincie beschikt. ‘Maar ik had meer respect van de provincie voor de gemeente verwacht’, zegt de burgemeester van Nuenen en wat erbij hoort, namelijk Gerwen en Nederwetten.

‘Meer respect.’ Burgemeester Maarten Houben (47) zei het daags nadat de provincie had gemeld dat Nuenen (22.000 inwoners) moest opgaan in Eindhoven (227.000 inwoners) tegen Omroep Brabant. ‘Het zit mij hoog’, zegt hij in het gemeentehuis aan de Jan van Schijnveltlaan. ‘De provincie heeft gekozen voor een fusie van Nuenen met Eindhoven. Dat is een arbitraire keuze; je kunt er voor of tegen zijn. Dat is hun besluit. Maar waar het mij om gaat, is dat de provincie vindt dat zíj het fusiebesluit moet nemen. We zijn altijd schouder aan schouder opgetrokken, en dan krijg je zo’n dictaat, terwijl iedereen weet dat een van bovenaf opgelegde fusie averechts werkt.’ Houben liet er geen gras over groeien en belde meteen het Provinciehuis over de ‘opheffingsbrief’: ‘Ik heb ook tegen gedeputeerde Spierings gezegd dat ik meer respect had verwacht. Ik weet dat de telefoon niet de plek is voor een politiek debat. Dat moeten we op een andere manier doen en op een ander moment. De vraag is trouwens of je die discussie überhaupt nog met de provincie moet aangaan.’

De provincie verandert niet zomaar van mening, weet burgemeester Houben. Nuenen staat immers een krachtige Brainportregio in de weg. En met Nuenen ook Geldrop-Mierlo, Son en Breugel, Best, Oirschot, Veldhoven en Waalre. Burgemeester John Jorritsma van Eindhoven zei het vorig jaar ronduit: 'Het is tijd voor Brainport Eindhoven om aan de regeringstafel de nog lege stoel van de vijfde stad van Nederland op te eisen. Maar dat kan alleen als Eindhoven groot genoeg is’, aldus Jorritsma. Drie in plaats van 21 gemeenten, daar moet Zuidoost-Brabant naartoe.

Drogredenen
Houben begrijpt Jorritsma best. Was de provincie maar net zo eerlijk als zijn collega in Eindhoven. ‘Groot Eindhoven om de regio te versterken. Als dat het argument was geweest, had ik het ermee oneens kunnen zijn, maar het is wel eerlijk en het getuigt van daadkracht. Dat de provincie de herindelingsprocedure doorzet is haar goed recht, maar kom niet met drogredenen’, zegt Houben (CDA). Hij pakt de brief van de provincie erbij. ‘Ik reageerde op 30 januari emotioneel, en misschien doe ik dat nu weer. Het moet maar. GS zegt: wij vinden dat wij een fusie moeten afdwingen, want er is in Nuenen gebrekkig samenspel tussen college en raad. De consistentie in de besluitvorming zou gebrekkig zijn, er zou regelmatig vertrouwelijke informatie worden gelekt, de besluitvorming is vertraagd en er is geen regie. En nou komt het, GS schrijft:

‘Wij hebben geen indicaties dat dit alles in de toekomst zodanig zal verbeteren dat Nuenen c.a. als zelfstandige gemeente kan blijven functioneren’. In feite zegt de provincie: het was een bende bij jullie, het is de afgelopen jaren een bende gebleven, er zit geen verbetering in en het wordt ook niks.’ ‘Dat beeld herken ik helemaal niet’, zegt hij, ‘en de provincie weet ook best dat het beeld anders is’. Houben: ‘Ambtenaren, raadsleden, wethouders, gemeentesecretarissen en burgemeesters hebben de afgelopen jaren snoeihard met de gemeenschap gewerkt om dit dorp te brengen waar het nu is. De provincie heeft alle informatie. Als je objectief kijkt, dan zie je dat Nuenen van ver komt.

Nuenen had volgens de commissie-Huijbregts in 2013 geen bestaansrecht. Dat was een vervelend rapport, maar we hebben ervan geleerd. We laten het toch niet gebeuren dat iemand anders over onze toekomst beslist? Dat doen we zelf. Uit een recente rapportage van Partners+Pröpper blijkt dat Nuenen een stijgende lijn laat zien op punten die niet goed waren. Dus zegt het bureau, ik lees maar even voor: ‘Er is geen acute noodzaak op korte termijn tot geforceerde actie te komen. De herijking van de bestuurskracht laat zien dat de huidige bestuurskracht van gemeente Nuenen c.a. voldoende is. Het gaat stapje voor stapje beter.’

Opheffingsbrief
Dat vinden de ‘professionele stakeholders, lokale verenigingen en dorps- en wijkraden’ in Nuenen niet, aldus de provincie in haar ‘opheffingsbrief’. Ook zij vinden dat ‘de kwaliteit van de gemeentelijke organisatie achterblijft bij wat heden ten dage nodig is om de complexiteit van regelgeving en andere eisen adequaat te vertalen naar beleid en uitvoering. Dat belemmert de partners van de gemeente in hun taakuitvoering’, schrijft de provincie. De ambtenaren bakken er in Nuenen c.a. dus ook al niets van.

Geen wonder dat de meeste inwoners van de gemeente goed kunnen leven met een fusie, impliceert de provincie, die bij 2.000 huishoudens een enquêteformulier op de mat liet vallen. 60 procent van de respondenten vindt dat de Nuenenaren beter af zijn als de gemeente fuseert. Een fusie met Eindhoven heeft hun voorkeur. Volksverlakkerij, meent GroenLinks-fractievoorzitter Boudewijn Wilmar, die in het Eindhovens Dagblad de enquête kraakte. ‘De provincie gebruikte bij haar enquête het goede oude telefoonboek. Een compleet irrelevant bestand met overledenen en mensen die verhuisd zijn en voorbijgaand aan al die mensen die geen vaste telefoon meer hebben’, aldus de GroenLinks-aanvoerder in Nuenen.

Zeker, zegt hij, de inwoners van Nuenen voelden zich onbehagelijk bij de bestuurscultuur in het dorp, maar die tijd is voorbij. ‘Nu Nuenen op basis van brute kracht en niet op basis van valide argumenten onder druk wordt gezet, sluiten zich de rijen. Onderdeel worden van Eindhoven, dat zelf zijn zaakjes zo slecht voor elkaar heeft, dat nooit.’

Omdat Nuenen de bui zag hangen en wist dat het een ‘makkelijke prooi’ was voor Eindhoven, dat had aangegeven Nuenen graag in te lijven, maakte de gemeenteraad in november vorig jaar een vlucht naar voren door te kiezen voor een bestuurlijke fusie met Son en Breugel. ‘Dat is onze natuurlijke partner. De gemeenteraad vindt dat we niet bij Eindhoven horen’, zegt de geboren en getogen Eindhovenaar Houben.

Maar om nu te zeggen dat de gemeenteraad van Nuenen (11 partijen op 19 stoelen) snel en met gesloten rijen een keuze maakte? Houben: ‘De keuze voor Son en Breugel heeft heel wat voeten in de aarde gehad. Het was een emotioneel debat. Ook voor mij. Juist vanwege die emotie heb ik ervoor gekozen om door te gaan in Nuenen. We zijn in het gemeentehuis bezig om te knokken voor onze inwoners. Daar mag ik als burgemeester leiding aan geven. Als de raad dat waardeert en je voordraagt voor herbenoeming, dan kun je alleen maar vereerd zijn.’

Moord en brand
Maarten Houben is de eerste om toe te geven dat een toekomstige fusie met Eindhoven niet de talk of the town is. De Nuenense Krant en de Rond de Linde lopen niet over van verontwaardiging. Kom daar eens om in een dorp als Haren, dat moord en brand schreeuwt omdat het, ook gedwongen door de provincie, naar Groningen moet. Haren heeft het niet zo op Groningen, Nuenen heeft niets tegen Eindhoven. ‘Alleen ziet de gemeenteraad een fusie niet zitten. Als je hiernaartoe rijdt door de weilanden en de bossen, dan voel je ook dat wij meer met Son en Breugel verbonden zijn’, zegt Houben. ‘En daar moet het bij een fusie om draaien. Waar voelen de bewoners zich goed bij en waar zijn ze bij gebaat? Ik ben ervan overtuigd dat het de mensen niet zoveel scheelt hoe wij dat organiseren. De discussie over fusie is voor de inwoner veel minder interessant dan wij in het gemeentehuis denken.’

Is het verzet tegen de fusie met Eindhoven dus een dingetje van de bestuurders? Houben: ‘Dat is een te gemakkelijke conclusie, maar ik denk wel dat het veel mensen in Nuenen niet uitmaakt hoe we het organiseren, áls we het maar organiseren. En de raad doet dat het liefst met Son en Breugel.’

Dorpse cultuur
Een eventuele fusie met Eindhoven zal de dorpse cultuur van Nuenen niet veranderen, weet Houben. ‘Daar gaat het ook niet om; het gaat om de inhoud. Wat is onze zorg en wat is belangrijk voor onze inwoners? Economische structuurversterking, internationale profilering van Brainport, dat doe je niet samen met Son en Breugel. Natuurlijk niet; dat doe je met 21 gemeenten. Mobiliteit doe je als gemeente alleen of met provincie en rijk. Als het gaat om duurzaamheid werk je internationaal. Per overheidstaak moet je nadenken over de organisatie. Waarom zou Eindhoven voor alles de beste partner zijn? Wij denken dat het verschilt per onderwerp en dat wij een natuurlijke partner zijn van Son en Breugel en niet van Eindhoven. Dat vindt de gemeenteraad en ik moet ervoor zorgen dat raadsbesluiten ook worden uitgevoerd. Mijn democratische hart zit daarin. De raadsleden vertegenwoordigen namelijk de kiezers.’

Nu wil het geval dat ook Nuenen op 21 maart naar de stembus gaat. Burgemeester Maarten Houben: ‘Anders dan in Haren hebben wij binnen de gemeenteraad verschillende meningen. Er zitten mensen in de raad die Eindhoven de beste optie vinden, er zitten mensen in de gemeenteraad die zelfstandig willen blijven en er zijn mensen die kiezen voor een fusie met Son en Breugel, misschien samen met Geldrop- Mierlo. Dat heet democratie. Maar we hebben wel allemaal geknokt om regisseur te blijven van ons eigen lot. Daar is op 16 november uitgekomen dat Nuenen kiest voor Son en Breugel. Het woord is nu aan de inwoners. Wat vinden zij ervan? Op 22 maart is gedeputeerde Spierings de eerste die ik bel met het bericht dat de inwoners van Nuenen niets van een fusie met Eindhoven willen weten, of dat de mensen in Nuenen aan haar kant staan. Bestuurders moeten die keuze respecteren.’

CV

Maarten Houben (1970, Eindhoven) studeerde van 1991 tot 1995 marketing management aan de Fontys Hogescholen en volgde van 1995 tot 1999 een MBA-opleiding aan de Webster University. Houben was van 1995 tot 2004 directeur van Client ICT Groep in Veldhoven en van 2004 tot 2008 directeur van Medisch Centrum Winter, ook in Veldhoven. In 2008 was hij adviseur bij BMC Groep en van 2009 tot eind 2011 associé bij Berenschot. In 2011 was hij ook hoofddocent marketing aan de Fontys Hogescholen. Maarten Houben werd in 2006 voor het CDA gekozen in de gemeenteraad van Eindhoven, waar hij in 2010 fractievoorzitter werd. Op 2 februari 2012 werd Houben geïnstalleerd als burgemeester van Nuenen. Hij is begin dit jaar herbenoemd voor een periode van zes jaar.