‘Bij ‘gebrekkig opstal’ is Utrecht aansprakelijk’

Is de gemeente Utrecht aansprakelijk voor het ongeval aan de Keulsekade, waar vorige week twee peuters verdronken? Het gaat dan om de vraag of er sprake was van ‘gebrekkig opstal’, zegt Anne Keirse, hoogleraar burgerlijk recht aan de Universiteit Utrecht en gespecialiseerd in aansprakelijkheidsrecht. In algemene zin – ze heeft het bewuste ongeval niet onderzocht – schijnt ze een juridisch licht op de kwestie.

Is de gemeente aansprakelijk als een auto van een hellende kade zonder afzetting het water in rolt?

‘Dat hangt van omstandigheden af. Is er iets mis met die weg, of in juridische termen; is er sprake van een gebrekkig opstal? In dat geval is de wegbeheerder aansprakelijk. Of een naar het water aflopende kade een gebrekkig opstal is, hangt ook weer van factoren af. Bijvoorbeeld of de helling zodanig schuin is dat er een afzetting of waarschuwingsborden hadden moeten worden geplaatst.’

Dit was de vierde auto die sinds 2003 op die plek te water raakte, is dat van belang voor de aansprakelijkheid?

‘Je zou daardoor eerder tot de conclusie kunnen komen dat er sprake is van een gebrekkig opstal. Een wegbeheerder kan niet alle gevaren voorkomen en mensen hebben ook een eigen verantwoordelijkheid. Maar de wegbeheerder moet wel een veilige situatie creëren. Hij moet ervoor zorgen dat de weg die veiligheid geeft die je er als gebruiker van mag verwachten.’

Mag je als weggebruiker verwachten dat je veilig staat op een plek waar je de auto parkeert?

‘Ik ken deze specifieke situatie niet, dus het is lastig hier concreet iets over te zeggen. Daar zijn veel vragen bij te stellen. Had de gemeente dit met eenvoudige maatregelen kunnen voorkomen? Was er aanleiding voor de gemeente om te weten dat deze plek gevaarlijk was? En was dat gevaar zodanig groot dat je het treffen van maatregelen niet kunt nalaten? Vervolgens mag de gemeente natuurlijk ook zelf afwegen of ze daar geld aan wil uitgeven. Dat is de eigen beleidsvrijheid.’

De gemeente zegt na eerste onderzoek dat er geen meldingen bekend waren over de onveilige situatie. Had de gemeente, ook zonder meldingen, na drie eerdere incidenten juridisch gezien aanleiding om te weten dat de plek gevaarlijk was?

‘Als er inderdaad drie keer eerder sprake was van een ongeluk, dan kun je spreken van een gebrekkige weg waarvan de gemeente had moeten weten. Ook via het toezicht op de openbare ruimte. Maar als de omstandigheden in eerdere gevallen anders waren, bijvoorbeeld omdat iemand opzettelijk, of met zijn dronken kop het water in rijdt, dan gaat dat niet op.’

In Tilburg, waar vorige week een baby in het zwembad overleed doordat een geluidsbox in het water viel, zei de burgemeester direct dat de gemeente verantwoordelijk is. Had het voor de hand gelegen dat burgemeester Wolfsen van Utrecht dat ook gelijk had gedaan?

‘De volgorde om eerst onderzoek te doen en je daarna over verantwoordelijkheid uit te spreken, vind ik niet raar. En het past ook in het huidige beeld van de terugtredende overheid die meer verantwoordelijkheid bij burgers legt. De aanpak van Tilburg, de morele verantwoordelijkheid op je nemen, is wel sympathieker.’

Reactie Utrecht 

Gemeente Utrecht vindt het te vroeg om in te gaan op vragen over aansprakelijkheid. Eerst worden alle feiten en omstandigheden onderzocht, ook die naar de weg en de inrichting, meldt een woordvoerster.