Bestuursrecht - Carillon

De oudste klokken van het carillon van de Weesper Laurenskerk dateren van 1671. Na de meest recente restauratie in 1963 speelt het carillon vier keer per uur automatisch een melodietje. Dag en nacht. Sinds 1984 proberen Weespenaren, verenigd in bewonersvereniging ‘Carillon 16 uur aan’ het geklingel te beperken tot overdag en ’s avonds. Want zij kunnen er ’s nachts niet goed van slapen. Het comité tot behoud van nachtelijke carillonklanken zorgt voor tegenwicht. Vanuit cultuurhistorisch oogpunt vindt het comité slapende klokken zonde.

De Weesper klokkenstrijd is niet uniek. Ook elders in Nederland leidt carillongeklingel tot scheve oren en is het soms inzet van juridische procedures. In veel gemeenten bepaalt de APV dat het verboden is om ‘buiten een inrichting, in de zin van de Wet milieubeheer of het Activiteitenbesluit, toestellen of geluidsapparaten in werking te hebben of handelingen te verrichten, op zodanige wijze dat voor een omwonende of voor de omgeving geluidhinder wordt veroorzaakt’.

In maart dit jaar zei de Raad van State dat Deventer op grond van dit artikel niet handhavend kan optreden tegen het carillon in Bathmen. Dat carillon is namelijk zelf een inrichting. Dus het bespelen daarvan is niet het in werking hebben van een geluidsapparaat buiten een inrichting. En in Deventer ontbreken andere bepalingen om deze ‘onversterkte muziek’ aan te pakken. Maar het Weesper carillon kan niet worden gezien als een inrichting, omdat het niet bedrijfsmatig wordt bespeeld. Bovendien is niet de kerk maar de gemeente eigenaar.

De gemeenteraad kiest in 2009 daarom voor een andere methode om de geluidoverlast van het carillon te legaliseren. De raad voegt aan het geluidhinderverbod in de APV een uitzondering toe. In de nieuwe bepaling staat dat ‘het klinken van het carillon, te weten het elk kwartier automatisch spelen van een melodie in combinatie met de tijdsaanduiding, geen geluidhinder is’ in de zin van het verbod. Frank Luiten en andere leden van ‘Carillon 16 uur aan’ maken bezwaar tegen de nieuwe bepaling. Volgens hen deugt de uitzondering niet omdat het geen algemeen verbindend voorschrift is. De rechtbank Amsterdam is dat met hen eens. Want de omstreden APV-bepaling is te zeer toegespitst op het carillon. En daarvan is er maar één binnen de gemeente. Daarom leent het voorschrift zich niet voor herhaalde toepassing en is het voorschrift inderdaad niet algemeen verbindend.

De gemeenteraad laat nu onderzoeken of het geluid kan worden gedempt. Lukt dat niet dan gaan de klokken ‘s nachts uit. In Enkhuizen, dat meerdere carillons telt, volgen bewoners de ontwikkelingen overigens ook met veel belangstelling.  

Vindplaatsen: LJN BQ3933 (Weesp) en BP8760 (Bathmen)