Al 140 aanvragen regeling veilig wonen

Sinds de inwerkingtreding per 1 januari 2024 van de vernieuwde regeling beveiligingsmaatregelen voor decentrale bestuurders om de veiligheid in en rond hun woning te verhogen zijn al meer dan 140 aanvragen binnengekomen. Het ministerie had op een hoog aantal aanmeldingen gerekend door de vernieuwde regeling, ‘maar dat dit aantal zo hoog zou zijn, overtreft alle verwachtingen’.

Geen rustig bezit

Dat schreef Hugo de Jonge, demissionair minister van BZK, onlangs aan de Tweede Kamer. Het baart hem zorgen dat er tijdens intakegesprekken voor advies op maat ook nieuwe (be)dreigingen naar voren komen. De Jonge zet de komende periode daarom extra capaciteit in om deze aanvragen zo snel mogelijk te verwerken. ‘Daarbij wordt voorrang gegeven aan urgente gevallen, bijvoorbeeld waarbij sprake is van verhoogd risico of dreiging richting de bestuurder.’ De Jonge noemde het cijfer in een brief over de programmatische aanpak voor een weerbare democratische rechtsstaat. Volgens De Jonge is die rechtsstaat ‘robuust’, maar is waakzaamheid geboden. Democratieën kunnen niet alleen door ‘statelijke actoren’ worden ondermijnd, maar democratisch erosie kan ook optreden van binnenuit. ‘Onze democratische rechtsstaat is dus geen rustig bezit.’

Samen doen

Het ministerie werkt vanuit twee principes om de democratie te versterken en te vernieuwen. Ten eerste het voorzorgsbeginsel, bijvoorbeeld vroegsignalering van potentiële dreigingen. Het tweede principe is het als politiek en overheid ‘samen doen’ met andere onafhankelijke steunpilaren van de democratie en de rechtsstaat, zoals media, wetenschap, rechterlijke macht, bedrijfsleven en het maatschappelijk middenveld. De versterking van de weerbaarheid van de democratische rechtsstaat gaat langs vier lijnen: weerbare verkiezingen, weerbaar partijstelsel en volksvertegenwoordiging, weerbaar publiek debat en het tegengaan van desinformatie en weerbaar en integer bestuur.

Veiligheidsbriefing voor gemeenteambtenaren

Onlangs heeft De Jonge een wetsvoorstel ingediend dat de Kiesraad meer taken en bevoegdheden geeft en een wetsvoorstel, waarmee de strafbaarstelling van ronselen van volmacht stemmen wordt aangescherpt. Verder organiseerde het ministerie voor de Europees Parlementsverkiezing van 6 juni j.l. een veiligheidsbriefing voor gemeenteambtenaren. En er zijn verkiezingstafels georganiseerd waarin vertegenwoordigers van ministeries, de Kiesraad, gemeenten en relevante partners uit het veiligheidsdomein informatie over mogelijke dreigingen uitwisselen, zoals desinformatie.

Omgaan met desinformatie

Daarnaast zijn de huidige regels over de financiering van politieke partijen flink aangescherpt. ‘Met de voorgestelde Wet op de politieke partijen (Wpp) zet dit kabinet een volgende stap voor een toekomstbestending, robuust en weerbaar partijstelsel.’ En het kabinet neemt al maatregelen om de verspreiding en productie van desinformatie tegen te gaan en mensen weerbaar te maken tegen desinformatie, onder andere met subsidies aan de website isdatechtzo.nl. Het ministerie van BZK gaat medeoverheden ook beter ondersteunen bij hulpvragen over het omgaan met desinformatie door de eerder gepubliceerde handreiking ‘Omgaan met desinformatie voor medeoverheden’ te herzien.

Betere bewustwording

Verder bracht De Jonge al een wetsvoorstel in consultatie dat onderzoek verplicht naar mogelijke integriteitsrisico’s bij mensen die wethouder, gedeputeerde of dagelijks bestuurslid bij een waterschap willen worden. En er komen regels over financiële belangen van lokale bestuurders, zodat die belangen niet botsen met hun taak als bestuurder of het algemeen belang. Om te zorgen dat ‘onze mensen in het openbaar bestuur’ hun rug recht kunnen houden en voldoende bescherming krijgen, werkt de minister met een programmatische aanpak aan weerbaar bestuur. ‘Het begint bij betere bewustwording van signalen van intimidatie en oneigenlijke druk.’

Steun en beveiliging 'onontbeerlijk'

In bijna 100 gemeenten hebben al bewustwordingssessies hierover plaatsgevonden en nog eens 100 gemeenten zijn van plan om het Ondersteuningsteam Weerbaar Bestuur langs te laten komen. Bij toenemende risico’s of concrete intimidatie en bedreiging zijn steun en de benodigde beveiligingsmaatregelen ‘onontbeerlijk’, schrijft De Jonge. ‘Daarvoor staan ervaringsdeskundigen klaar, werk ik aan een steunpakket bij online haat en zijn er beveiligingsmaatregelen op maat vanuit de nieuwe regeling veilig wonen’, waar dus al meer dan 140 aanvragen voor zijn binnengekomen. Komend najaar zal de minister de Tweede Kamer nader informeren over de programmatische aanpak van de democratische rechtsstaat.