Advertentie

Minister besluit over contact-ambtenaren

Ambtenaren mogen weer rechtstreeks feitelijke informatie met Kamerleden bespreken, nu de Oekaze-Kok is afgeschaft. Toch durven sommige ambtenaren niet meer.

09 juli 2021
Machteloos-shutterstock-182766344.jpg

De Oekaze-Kok is sinds een paar maanden afgeschaft. Ambtenaren mogen rechtstreeks feitelijke informatie met Kamerleden bespreken. Maar de minister bepaalt welke ambtenaren dat zijn. Zijn de regels daarmee niet nog strikter dan voorheen?

Verkeerd begrepen

Nee, de regels zijn niet strenger geworden, maar de nieuwe regels zijn nog niet bij iedereen bekend en de inhoud wordt soms verkeerd begrepen, schrijft Ollongren in antwoord op Kamervragen van de SP. In de zogeheten herziene Aanwijzingen staan de nieuwe regels, die er kort gezegd op neer komen dat het contactverbod tussen rijksambtenaren en Kamerleden minder strikt wordt. Dat verbod stond bekend als de Oekaze-Kok die in 1998 in het leven werd geroepen.

Ongemak

Het kabinet ‘doet er alles aan’ om ambtenaren bij te spijkeren, zodat zij weten welke contacten wanneer mogelijk zijn tussen ambtenaren en Kamerleden, binnen de grenzen van de ministeriële verantwoordelijkheid. Ook bewindslieden en Kamerleden krijgen een traject van bewustwording en kennisdeling, aldus Ollongren. Het kabinet heeft daarbij oog voor het ‘eventuele ongemak dat ambtenaren kunnen ervaren in een nieuwe rol waarin zij vaker rechtstreeks informatie verstrekken aan de Kamer.’

Onveilig

De SP vindt het vreemd dat de minister de ambtenaren aanwijst met wie de Kamers contact kunnen leggen. Kamerleden kunnen zich zonder tussenkomst van de minister bij de parlementair contactpersoon op elk departement aankloppen, stelt Ollongren. Dat hoeft niet via de minister te lopen. Het aanwijzen van ambtenaren door de minister is echter bedoeld ter bescherming van ambtenaren. Die voelen zich wellicht ongemakkelijk of onveilig ‘in een nieuwe rol waarin zij vaker rechtstreeks informatie verstrekken aan de Kamer. Niet van alle ambtenaren kan verwacht worden dat zij zich in een dergelijke rol prettig voelen.’

Persoonlijke beleidsinformatie

Het antwoord op de vraag van de SP waarom ambtenaren alleen feitelijke informatie mogen geven en geen persoonlijke beleidsinformatie is volgens Ollongren simpel: ambtenaren mogen geen politieke beslissingen nemen. Persoonlijke beleidsopvattingen die onderdeel zijn van het besluitvormingsproces, zullen te zijner tijd wel openbaar worden gemaakt. Dat is onderdeel van de op 1 juli in werking getreden beleidslijn actieve openbaarmaking. Daarmee wordt een einde gemaakt aan de zogeheten Rutte-doctrine. Het einde daarvan is ingegeven door de toeslagenaffaire kinderopvang, waarbij het kabinet de Kamer jarenlang onthield van cruciale informatie. 

Reacties: 9

U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.

H. Wiersma / gepens.
@De Vries. Een moderne goed opgeleide ambtenaar moet weten hoe de hazen lopen en wat hij wel en niet kan zeggen tegen de pers, raadsleden en burgers. Kennelijk waren wij 20 jaar geleden al modern.
B. Janssen / Ambtenaar
@Spijker: da's een mening en geen feit.

Precies wat de Vries zegt, de politiek kent geen feiten alleen meningen....net als de uwe en de mijne. Het moet gewoon duidelijk zijn en blijven wie de bestuurder is en dus verantwoordelijk.
H. Wiersma / gepens.
@Birnie Janssen en De Vries. Dat jullie een andere mening zijn toegedaan is een feit. Maar mijn ervaring leert dat het geen enkel probleem is om goed opgeleide modern denkende ambtenaren (die weten hoe de hazen lopen) algemene informatie te laten verstrekken, ook over politiek gevoelige zaken. Dat is dus een feit. Als ambtenaar moet je op dat moment natuurlijk wel weten wat je zegt. Uiteraard zijn en blijven bestuurders altijd (eind)verantwoordelijk.
B. Janssen / Ambtenaar
Het is de minister en de staatssecretaris zijn baantje om de kamer te informeren. Het is volstrekt onjuist wanneer ambtenaren dat (moeten) gaan doen. En natuurlijk durven ze dat niet, want van alles kan "politiek" worden gemaakt en dat is beslist geen "veilige" omgeving voor ambtenaren.
wjb / adviseur
Helemaal mee eens Birnie!
H. Wiersma / gepens.
Helemaal oneens met reacties. Een mogelijkheid is bijvoorbeeld om het eerste contact te laten lopen via de afdeling communicatie of de directeur van de desbetreffende ambtelijke afdeling. Als er specifieke en gedetailleerde informatie nodig is kunnen zij doorverwijzen naar de behandelend en verantwoordelijk ambtenaar. Deze materie niet moeilijker maken dan het is. In onze gemeente werd zo al sinds pakweg 2000 probleemloos gewerkt. Dat het Rijk al jaren achter liep/loopt is wel duidelijk.
criticus
@Birni: inderdaad informeert de Minister de kamer. Maar hij mag ook bepalen hoe hij dat doet. En als hij bepaalt dat zijn ambtenaren dat mogen doen, dan informeren de ambtenaren de kamer of kamerleden namens de minister. Zolang dat feitelijke zaken zijn, zou dat geen probleem moeten zijn.Formeel gesproken blijft de Minister verantwoordelijk. Maar verantwoordelijk zijn, is niet hetzelfde als alles zelf doen.

Bovendien mag en kan je niet van een Minister verlangen dat hij alle feiten die zijn honderden of duizenden ambtenaren weten, ook weet. Ten slotte kan dit ook een behoorlijke efficiency opleveren. In plaats van alles door tig schijven schriftelijk te doen, en er daarna achterkomen dat er eigenlijk een vraag achter de vraag zat, zodat er nog een ronde nodig is, kan nu makkelijker de juiste informatie gedeeld worden.
Jan H
De nieuwe regels lijken, als je de link daarnaar leest (wel handig om dat even te doen), in te houden dat er vaste contactpersonen voor Kamerleden. Met andere woorden: Waar contact leggen door Kamerleden nu 'not done' is en antwoord geven eveneens, wordt dat nu gestroomlijnd. Dat is voor Kamerleden die bijvoorbeeld iets meer toelichting willen hebben een enorme vooruitgang en voorkomt ook een heleboel schriftelijke vragen en vragen in de verslagen naar aanleiding van een wetsvoorstel. Kortom, waar contact Kamerlid - ambtenaar tot nu toe verboden was, wordt dat nu mogelijk.

Daarnaast komt er vanuit de bewindspersonen ook een betere informatievoorziening.
de jong / ambtenaar
@Spijker verwijst naar de gemeente waar ambtenaren de leden vd raad rechtstreeks informeren en dat dat goed gaat. Mijn ervaring is anders. Ten eerste moet ik de wethouder nog tegen komen die het helemaal geen probleem vindt dat buiten hem of haar om leden vd raad (m.n. van niet-collegepartijen) door ambtenaren van informatie worden voorzien. Andersom, een ingewerkt ambtenaar laat het wel uit zijn hoofd om dat zonder voorafgaand overleg met de bestuurder te doen. Ten tweede heb ik zien gebeuren dat ambtenaren pseudo-wethouders worden wethouders pseudo-ambtenaren. Ongezond voor beide en voor het democratisch proces. Hoofdlijn is en blijft: bestuurders informeren de raad, ongeacht het soort informatie. Ook al omdat in het politieke proces informatie die bij aanvang feitelijk lijkt te zijn zomaar in politieke informatie kan veranderen. In de politiek bestaan geen feiten maar alleen meningen, zoals mijn mentor 30 jaar geleden aan mij meegaf.
Advertentie