Alles onder controle

De 31-jarige Richard de Boer mag dan de jongste burgemeester van ons land zijn, hij moet niet denken dat ‘zijn’ Simpelveld geen jongere burgemeester heeft gehad. Landbouwer en grondeigenaar Joannes Wernerus Brand, telg uit het Limburgse bierbrouwersgeslacht, was 26 toen hij in 1817 burgemeester werd van Simpelveld. Pas na 58 jaar deed Brand op 84-jarige leeftijd afstand van het pluche. ‘58 jaar lang burgemeester van één dorp, het is ongelofelijk. Familie van de brouwers uit Wijlre; ik ben geheelonthouder. Ik wil de gemeenteraad niet voor zijn hoofd stoten door nu al te speculeren over mijn toekomst, maar één ding kan ik plechtig beloven: Simpelveld zit niet tot 2069 met mij opgescheept’, schatert de burgemeester van de 11 duizend zielen tellende gemeente in Zuidoost-Limburg.

Richard de Boer (VVD) zit pas 2 weken aan de Markt in ‘Zumpelveld’. Een Markt die dezer dagen trouwens flink onder handen wordt genomen. Was hard nodig ook, want het hart van het dorp straalde weinig uit. En dat terwijl het dorp het moet hebben van fietsers, wandelaars en eters - van spenderende vakantiegangers. Zaken waarvoor de burgemeester niet direct verantwoordelijk is, maar waarmee hij zich toch kan bemoeien als portefeuillehouder economie en financiën. En dat spreekt de control freak uit Brunssum wel aan. ‘Die behoefte aan controle op het proces had ik al toen ik wethouder en locoburgemeester van Brunssum was. Dat is ook één van de redenen waarom ik geen druppel alcohol drink. Daar sta je misschien van te kijken als je denkt aan Limburg als dé carnavalprovincie en aan de representatieve kanten van het burgemeesterschap, maar toen en nu wil ik alles volledig onder controle hebben. Bij mijn vertrek uit Brunssum en bij mijn installatie hier heb ik het glas geheven en hebben we geklonken, maar daarna zette ik het glas weg en stortte ik mij op de Spa blauw. Dus nog zonder bubbels ook.’

Brunssum, geboorteplaats van Richard de Boer, waar hij tot dit jaar jeugdleider bij Scouting De Landgraaf was en al 21 jaar op de trom slaat bij Bazuinenkorps Jong Leven. En de gemeente waar hij op 25-jarige leeftijd in 2006 wethouder werd. Voordien nooit gewerkt. Hij zegt: ‘Daar kijken mensen wel eens van op, maar voor mij is het nooit een punt geweest. Ik hoop te zijn geboren voor de publieke zaak, daar ligt mijn passie. Daar komt bij dat ik een lange schoolcarrière heb gehad. Op de basisschool wilde het niet vlotten, ik had de ene Toto-uitslag na de andere. Ik bleef zitten en ging naar een andere school waar kleine Richard meer aandacht kreeg. Met het advies mavo had ik wel mijn top bereikt, vond men. Dat maakte iets in mij los. Ik moest en zou het onderste uit de kan halen, uiteindelijk ging ik via de meao en de heao naar de Universiteit Maastricht. En al die tijd lonkte de politiek, eerst het spel en daarna de knikkers, maar wel altijd voor de VVD.’

De Boer werd in 1999 slapend lid van de liberalen, maar in 2001, een jaar voor de gemeenteraadsverkiezingen, realiseerde hij zich dat de tijd was aangebroken om zijn gezicht in de plaatselijke politiek te laten zien. De VVD was dolblij. ‘Ze hebben me nooit meer laten gaan. Ik werd met dank aan het verenigingsleven met voorkeurstemmen in de gemeenteraad gekozen en 4 jaar later kwam de VVD als winnaar van de verkiezingen in het college. De drie andere VVD-raadsleden waren ouder dan ik en zagen een wethouderschap niet zitten. Ze vonden mij geschikt en gunden het mij. Ik wilde graag en vond het ook wel chic’, aldus De Boer.

En daar zit je dan, op je 25ste in het gemeentehuis van Brunssum (30 duizend inwoners) als wethouder onderwijs, cultuur, sport en regiozaken. Nauwelijks droog achter je oren. De Boer fronst zijn wenkbrauwen. Dat kan alleen iemand zeggen die de publieke zaak niet is toegedaan en bovendien geen geboren bestuurder is. ‘Ik mocht aan de knoppen zitten, meesturen. Heerlijk. Mijn leeftijd speelde toen en ook nu voor mij geen rol. Ik wist wat ik wilde en had ook niet stil gezeten in de raad, maar besefte wel dat ik veel te leren had. Zo heb ik geleerd dat je niet altijd de kortste route naar het eindresultaat moet nemen. Je kunt veel beter aan de voorkant tijd besteden aan het creëren van draagvlak, dan aan de achterkant, want dan plak je alleen maar pleisters. In de eerste week zit je in een mooi groot kantoor, kijk je om je heen en vraag je je af wat er gaat gebeuren. Je weet wat je wilt, maar hoe pak je het aan, hoe is de cultuur, wat zijn de procedures? Maar in de tweede week begon ik aan de touwtjes te trekken en te structureren en toen liep het. Zo’n mooie baan. Zo praat je met een buurtbewoner over een stoeptegel en het volgende moment beslis je over investeringen in schoolvoorzieningen of over de aanleg van een randweg. Je vormt echt de ruimtelijke en sociale structuur van je gemeente.’ Richard de Boer werd in 2010 lijsttrekker van de VVD en na de verkiezingen formateur van een nieuw college. Vier oogstjaren lachten de 30-jarige Brunssumse wethouder en locoburgemeester toe.

Maar het kleine Simpelveld in het beekdal van de Eyserbeek lonkte. Burgemeester Bogman ging na 13 jaar met pensioen. Richard de Boer schreef een brief, voerde sollicitatiegesprekken en werd aangenomen. Waarom zo jong burgemeester? De Boer: ‘Als raadslid sta je op de zeepkist en stel je problemen aan de kaak, als wethouder los je ze op. Dat laatste vind ik interessanter. In die  zin ben ik meer bestuurder dan politicus, toen al. Ik zat vorig jaar bijna 10 jaar in de Brunssumse politiek en het was tijd geworden voor iets anders in het openbaar bestuur. Maar wat is de logische vervolgstap? Voor mij was dat niet een wethouderschap in een andere gemeente, want ik vind dat je in die rol zo’n samenleving tot in de haarvaten moet kennen. Ik zou in Limburg nergens meer wethouder willen zijn. Voor een bestuurder als ik lag het burgemeesterschap veel meer voor de hand. Je bent een spin in het web, voorzitter van de raad, voorzitter van het college, verbindingsofficier, stimulator, coach. Je brengt alle partijen bij elkaar, hartstikke leuk, en gezien mijn leeftijd wel in een kleinere gemeente. Ik heb gevoel voor deze streek en voor de cultuur van Simpelveld, een gemeente die zich open stelde voor een jonge burgemeester.’

Dialect
Via de Heerenweg en de Keulseweg beland je na een half uurtje rijden vanuit Brunssum in het Simpelveldse heuvelland. Een andere wereld, waar de inwoners van het kerkdorp Bocholtz een ander dialect spreken dan de Zumpelvelders, 3 kilometer verderop. Brunssummer De Boer spreekt geen dialect maar uiteraard wel met een Limburgs accent. Er zijn meer verschillen. Brunssum heeft vijf wethouders, Simpelveld heeft er twee. Brunssum heeft drie wethouders van landelijke partijen, Simpelveld heeft er niet één. De gemeente wordt geregeerd door de plaatselijke partijen. Burgerbelangen heeft een wethouder en Leefbaar Simpelveld heeft de andere. De twee partijen hebben tezamen 9 zetels in de raad, de derde lokale partij Simpelveld Lokaal heeft er 3. De resterende 3 zetels in de gemeenteraad worden ingenomen door CDA en PvdA. Voor zijn VVD niet één zetel. Het heeft de gemeenteraad er niet van weerhouden om de evidente VVD’er De Boer binnen te halen. De burgemeester: ‘Ze hebben gekeken naar mijn CV en men had een goed beeld van mij. Simpelveld zit in het samenwerkingsverband van Parkstad Limburg, waarvoor ik namens Brunssum in het dagelijks bestuur heb gezeten. Iedereen weet wie ik ben. Dat kan voor en tegen je werken, maar het is in ieder geval gemakkelijker om over zo iemand informatie in te winnen dan over een kandidaat uit Zuidwest-Friesland, die hier trouwens net zo goed burgemeester had kunnen worden. Zo chauvinistisch zijn we hier niet.’

Burgemeester De Boer vindt het belangrijk om de ambtsketen te dragen, ‘het hoort bij de pracht en praal van deze functie’, en loopt graag keurig in pak, maar haalt zijn gasten zelf op in de hal van het gemeentehuis en schenkt zelf koffie in. ‘Ik doe dat graag want het verkleint de afstand.’ Zijn deur staat letterlijk en figuurlijk open. En hoe zit het met de omgangsvormen? Richard de Boer: ‘Ik kan moeilijk verwachten dat iedereen u tegen mij zegt; ik zou mij er ook ongemakkelijk bij voelen. Met u schep je afstand en bovendien kun je dat ook heel respectloos zeggen.’

Hij wordt inmiddels ook herkend op straat, waar het dan overigens wel u is. ‘Ik haalde net wat brood en beleg bij de Plus, hier aan de overkant, want we hebben straks een raadsvergadering en om nou naar huis te rijden voor dat uurtje. Dan kijken de mensen je toch onderzoekend aan. Bent u niet? Dat gebeurde ook in het weekeinde na de bekendmaking van mijn voordracht, toen ik mijn vriendin Fion en mijn vader en moeder het gemeentehuis wilde laten zien. “Kijk mam, daar kom ik te zitten.” Er was kermis op de Markt, maar ik werd wel herkend en dat schokte mij. Maar eigenlijk is dat wel het charmante van een kleine gemeenschap.’

Ook een kleine gemeenschap als Simpelveld krijgt vroeg of laat te maken met tragedies. Een verschrikkelijk auto-ongeluk, een familiedrama, een explosie. Onheil waarbij een gemeenschap in toenemende mate naar de burgemeester kijkt voor steun, maar waarvoor bij de sollicitatieprocedure voor burgemeesters geen enkele aandacht is. Wat doet Richard de Boer als nabestaanden treuren na een familiedrama of als Simpelveld snakt naar troost en kracht? Hij zegt: ‘Gisteren had ik een basiscursus rampenbestrijding. Wat als er iets fout gaat in de gemeente? Dat kun je deels leren. Ik ben benieuwd hoe mij dat afgaat. Het lijkt mij intens moeilijk om over die drempel heen te stappen. Bij een sterfgeval in de nabijheid vinden vrienden het al moeilijk om mensen te condoleren, om een praatje te maken. Dat is mensen eigen. Je ziet dat daardoor vriendschappen afkalven. Juist als je de natuurlijke behoefte hebt aan reflectie, kan dat niet en moet je als burgemeester naar binnen om die functie van warme deken te vervullen. Ik denk er over na, maar hoe het mij zal vergaan, ik weet het niet, als het maar oprecht is.’

‘In 2200 op zoek naar een De Boer’
Wat is het mooiste aan de politiek?
Het contact met de mensen. Wat kan ik doen om dingen te verbeteren? De gemeente moet geen pakken sinaasappelsap gaan verkopen omdat men het wel fijn zou vinden als er een nieuwe supermarkt bijkwam, maar je moet wel willen weten wat er leeft en daar waar mogelijk en wenselijk op in spelen.

Wat is het ergste?
Langdradig vergaderen. Ik geloof niet dat ze daar in Simpelveld veel last van hebben. De raad is ook klein, met zijn 15 leden. To the point, de commissie goed gebruiken. Ik kom uit een gemeente waar een raadsvergadering rustig 3 avonden kon duren. Vreselijk.

Je stapt in een tijdmachine. Wat zoek je op?
Ik zou niet terug willen in de tijd, maar in de toekomst willen reizen. In 2200 uitstappen in Simpelveld en rondkijken. Ik ben benieuwd of een nazaat van De Boer hier dan een brouwerij is begonnen of burgemeester is geworden.

Je vliegt eruit, en dan?
Een weekje met mijn vriendin Fion naar Center Parcs en daarna weer de handen uit de mouwen. Ik vind Center Parcs geweldig, we zijn er in het Limburgse dit jaar al 4 keer geweest. De publieke zaak heeft dan niet afgedaan, want ik heb het dan zover laten komen dat de collegeleden en de raad genoeg van mij hadden.

CV
Richard de Boer is op 7 mei 1980 geboren in de Limburgse grensplaats Brunssum. Hij studeerde rechten aan de Universiteit Maastricht. De Boer werd in 2002 in de gemeenteraad van Brunssum gekozen. In 2006 werd hij wethouder. De Boer werd op 2 december door gouverneur Theo Bovens geïnstalleerd als burgemeester van Simpelveld, ter gelegenheid waarvan hij uit handen van Ryan Palmen, burgemeester van Hilvarenbeek en oud-wethouder in Simpelveld, de rode lantaarn ontving, het symbool voor de jongste burgemeester van Nederland.