Knops: geen uitbreiding bevoegdheden burgemeester

Voldoende ondersteuning
Voor toerusting van burgemeesters denkt Knops niet alleen aan instrumentarium en bevoegdheden, maar ook aan voldoende ondersteuning, effectieve samenwerking in de keten en benodigde kennis en vaardigheden. ‘Dit laatste vraagt ook aandacht bij de werving en selectie van burgemeesters.’ Knops wil een selectiepoule behouden die kwalitatief en kwantitatief op sterkte is met kandidaten die voldoende zijn toegerust voor opgaven die volgen uit de maatschappelijke en (lokaal) bestuurlijke context. ‘Ook de weerbaarheid van burgemeesters die te maken krijgen met georganiseerde criminaliteit een belangrijk onderdeel van die toerusting.’

IJkpunt voor toekomst ambt
Om concreet aan de slag te gaan met het bestendigen van de rol en positie van de burgemeester wil Knops een agenda uitwerken die als ijkpunt dient voor de toekomst van het ambt. Met deze Agenda Burgemeester kan gerichte aandacht komen voor de vraag of burgemeester voldoende zijn toegerust om hun rollen en taken waar te maken met oog voor maatschappelijke en bestuurlijke ontwikkelingen. De uitwerking van de agenda moet daarbij nadrukkelijk passen binnen de toekomstige ontwikkeling van het openbaar bestuur, waarover hij de Kamer recent zijn visie stuurde.

'Huidige bevoegdheden passen bij ambt'
Verder schrijft de minister dat uit verkennende gesprekken over de toekomst van het ambt blijkt dat burgemeesters zelf over het algemeen vinden dat de huidige bevoegdheden passen bij hun ambt. Voor differentiatie in bevoegdheden, zoals aan de hand van gemeentegrootte, lijkt vooralsnog weinig animo te bestaan. ‘Men is van mening dat binnen elke gemeente dezelfde bevoegdheden uitgeoefend moeten worden.’ Ook kleine gemeenten worden in toenemende mate geconfronteerd met de bestuurlijke aanpak van ondermijning en hebben hiervoor dezelfde bevoegdheden nodig als grotere gemeenten. ‘Wel leeft breed het beeld dat nieuwe bevoegdheden in de toekomst niet zonder meer zouden moeten worden toegekend.’

Agenda Burgemeester
De burgemeesters hebben behoefte aan een kader aan de hand waarvan kan worden beoordeeld of een uitbreiding van bevoegdheden past bij de rol en positie van de burgemeester. Ook onderstrepen zij het belang van (regionale) samenwerking en integraal werken in de veiligheidsketen. Het inzicht en de vaardigheden die dit van een burgemeester vragen, vinden zij belangrijker dan het pakket aan bevoegdheden. Kortom, er is behoefte aan een ‘Agenda Burgemeester’ die als ijkpunt moet dienen voor de toekomst van het ambt van burgemeester.

Actualiseren staat burgemeestersambt
Die agenda bestaat uit het actualiseren van de staat van het burgemeestersambt, wat betekent dat het laatste uitgebreide empirische onderzoek uit 2014 over de staat van het burgemeestersambt, ‘Majesteitelijk en Magistratelijk’, wordt verrijkt en verdiept. Onderzocht wordt wat de invloed is van de bestuurlijke en maatschappelijke veranderingen sindsdien op verschillende rollen en de positie van de burgemeester. De onderzoeksresultaten zullen worden betrokken bij de verdere uitwerking van de agenda. Naar verwachting is het onderzoek kort na het zomerreces afgerond.

Aanspreekbaar op verantwoordelijkheid
Verder zal beter kenbaar worden gemaakt welk instrumentarium de burgemeester ter beschikking staat om invulling te geven aan zijn taken en de maatschappelijke opgaven. Daarbij is ook aandacht voor de manier waarop deze opgaven in samenspel met college, raad en partners in andere domeinen zoals het veiligheids- en sociale domein, kunnen worden aangepakt. Eenieder moet dan beter op zijn verantwoordelijkheid aanspreekbaar zijn. Daarbij wil Knops ook aandacht besteden aan de relatie tussen gemeenten en de rijksoverheid en de wederzijdse verwachtingen bij de aanpak van deze maatschappelijke opgaven.

Oog voor totale takenpakket
Knops zegt de zorgen over de cumulatie van nieuwe bevoegdheden te begrijpen. ‘Om evenwicht in de taken en bevoegdheden van de burgemeester te kunnen brengen, is het van belang dat er oog is voor het totale takenpakket van de burgemeester. Ik wil meer richting geven aan de discussie in hoeverre het toekennen van nieuwe bevoegdheden aan een burgemeester passend is.’ Hij denkt dan aan het 'formuleren van breed gedragen uitgangspunten die kunnen worden betrokken bij de toekomstige discussies over het al dan niet toekennen van bevoegdheden aan de burgemeester'. Op basis van een breed gedragen beeld over de rol en de positie van de burgemeester kunnen de betrokken partijen randvoorwaarden in beeld brengen om zo effectief mogelijk gebruik te maken van (bestaande) samenwerkingsverbanden en ketens.

Professionaliseringsfonds burgemeesters
Knops schrijft verder dat het huidige tijdsgewricht hoge eisen stelt aan het openbaar bestuur en de persoon van de burgemeester. ‘Dit is enerzijds van betekenis voor de aantrekkelijkheid van het ambt en vraagt anderzijds om specifieke kwaliteiten en vaardigheden, bijvoorbeeld op het terrein van openbare orde en veiligheid.’ In het kader van de Agenda Burgemeester wil hij bezien of hiervoor voldoende aandacht is, zowel bij de werving en selectie als na de benoeming van de burgemeester. Met de opgedane inzichten wil hij de ‘handreiking burgemeesters’ actualiseren. Ook wil Knops de behoefte en mogelijkheden aan specifieke ondersteuning van de burgemeester in kaart brengen, zodat het professionaliseringsfonds burgemeesters optimaal kan worden aangewend. ‘Daarbij verdient de ondersteuning bij kleinere gemeenten, die door een beperkte capaciteit en specifieke expertise kwetsbaar zijn, extra aandacht.’