Zuipen en keten

Gemeenten in Nederland waar keten staan - circa tachtig volgens de Stichting Alcoholpreventie - kunnen zich maar beter snel melden bij de Voedsel- en Waren Autoriteit (VWA) voor een gezamenlijke aanpak van de illegale drinkplekken waar vaak overmatig alcohol wordt gedronken. Na de zomer gaat de VWA eigenstandig handhavend optreden tegen drankketen in gemeenten die niet willen samenwerken. En dat wordt duur drinken: keeteigenaren, veelal ouders en jongerengroepen, kunnen boetes van 900 tot 1800 euro tegemoet zien.

 

Minister Ab Klink van Volksgezondheid, namens wie de VWA optreedt, is het getreuzel van de gemeenten beu. In keten wordt veel gedronken, juist ook door jongeren onder de zestien jaar. Dat gedrag wil Klink niet tolereren. Hoewel de VWA de afgelopen maanden met zo'n twintig gemeenten contact heeft gehad over het aanpakken van keten, is er nog nergens een keet gesloten, meldde Klink vorige maand in antwoord op Kamervragen. Het ketenprobleem geeft lokaal 'politieke commotie' is zijn verklaring. Gemeenten vrezen openbare ordeproblemen wanneer de verzamelplaatsen voor drinkende jongeren worden gesloten. Maar dat is nog geen reden om illegale horeca in keten toe te staan of te gedogen, stelt de minister.

 

De VWA en het ministerie van VWS doen nu een laatste poging om een aantal gemeenten te laten deelnemen aan de proef die best practises moet opleveren, zegt Boudewijn Kustner, verantwoordelijk productmanager van de VWA. Samen met gemeenten en politie kunnen de keten effectief worden aangepakt. 'De VWA kan via de Dranken Horecawet een bestuurlijke boete opleggen aan de keeteigenaar. Het gemeentebestuur kan daarnaast overgaan tot sluiting of het verwijderen van bezoekers. En misschien kun je via het bestemmingsplan keten nog effectiever bestrijden. Die ideeën willen we in de pilot uitwisselen, wat is voor elke partij de beste rol? Gemeenten moeten nu tot actie overgaan. Je kunt niet eeuwig blijven ronddraaien in de cirkel van voorlichten en gedogen.'

 

Alcoholvrij

 

De VWA is niet de enige partij die de keetgemeenten op de hielen zit. Het Bureau Eerlijke Mededinging (BEM!) probeert namens de horeca commerciële hokken te sluiten en richt momenteel zijn pijlen op achttien Friese gemeenten. Op verzoek van de regio Friesland van Koninklijke Horeca Nederland heeft BEM! deze gemeenten eerder dit jaar gevraagd handhavend op te treden tegen de circa 150 keten in Friesland, zegt projectleider Arjan Hogervorst. Tot concrete acties heeft dat nog niet geleid, maar dat kan niet lang meer duren, voorspelt Hogervorst. 'Wij hebben de hoogste bestuursrechter achter ons. En nu laten ook de politiek en de minister steeds meer van zich horen.'

 

BEM! laat de aangeschreven gemeenten de keuze: alcoholvrij of sluiten. 'Als gemeenten de keten alcoholvrij maken, ziet BEM! de overige strijdigheden met weten regelgeving door de vingers. Weigeren ze daarvoor te zorgen, dan gaan wij op onze strepen gaan staan en dwingen we via de rechter handhaving af van de Wet ruimtelijke ordening, het Bouwbesluit, Wet milieubeheer, Algemeen Plaatselijke Verordening en brandveiligheidsverordeningen. Dan sluiten de keten dus.' Eerdere acties van BEM hadden effect, in Putten bijvoorbeeld. Drie jaar geleden besloot de Gelderse gemeente de zeventien keten ongemoeid te laten. Maar het Bureau Eerlijke Mededinging vocht die beslissing met succes aan bij de Raad van State.

 

Putten ontwikkelt nu een uitsterfbeleid volgens het 'Barneveldse model', zegt woordvoerster Evelien van Drie. Losstaande objecten zoals caravans worden binnen een jaar verwijderd. Permanente gebouwen verliezen hun keetfunctie bij verkoop van gebouw of terrein, of wanneer de groep uiteen valt.

 

Openbare orde

 

Het zou de gemeente Westland met een probleem opzadelen. Sluiting van de volgens gemeentelijke schattingen circa honderd hokken achter woonhuizen en kwekerijen betekent dat honderden jongeren in het weekeinde ineens op straat staan. Daar voelt Westland niets voor. De schuurtjes en caravans hebben een 'verlengde huiskamerfunctie', een 'sociale functie binnen de Westlandse jongerencultuur.' Alleen wanneer er aanwijzingen zijn van commercie of onveiligheid, wordt het hok gesloten, zegt de gemeente.

 

Samen met sportverenigingen, onderwijs en horeca voert Westland een langdurige bewustwordingscampagne tegen schadelijk drankgebruik in sportkantines en cafés. Maar hokken, dat zijn vriendengroepen. 'Die kunnen en willen we niet aanpakken' zegt burgemeester Sjaak van der Tak. 'Excessief drankgebruik in sommige hokken wèl.' Westland gaat daartoe overeenkomsten afsluiten met hokeigenaren, veelal ouders. Zij moeten erop toezien dat geen dronkenschap, drugsgebruik of overlast plaatsvindt, dat er geen sterke drank aanwezig is en dat de maximale drankvoorraad niet wordt overschreden. Wie de regels overtreedt moet het hok tijdelijk sluiten. En: 'Twee keer geel is rood.'

 

Vertrouwd

 

Hokken en keten hebben een positieve functie, erkent Stichting Alcoholpreventie STAP, het expertisecentrum voor gemeenten over alcoholbeleid. Jongeren kunnen er samenkomen op een vertrouwde plek, dicht bij huis. De overlast is gering. De keerzijde is dat er veel wordt gedronken, al vanaf 13 jaar. Van ouderlijk toezicht is in de praktijk weinig sprake, volgens STAP, en brandveiligheid is een probleem.

 

Joost Mulder, coördinator lokaal alcoholbeleid van STAP, is kritisch over het nieuwe alcoholbeleid van Westland, de grootste hokkengemeente in Nederland. Het drinkgedrag in hokken wordt volgens hem onvoldoende aangepakt. Dat Westland onderzoekt of het een eigen spreekuur kan krijgen van de Delftse alcoholpoli van het Reinier de Graaf Gasthuis vindt Mulder een zwaktebod. 'Niets doen aan de hokken, maar wel de alcoholpoli met probleemgevallen opzadelen. Dat is dweilen met de tap open.'

 

STAP is blij dat het ministerie van VWS nu een duidelijke beleidslijn presenteert: keten kunnen en moeten worden aangepakt. Mulder: 'De Nederlandse gemeenten zijn nooit eerder aangeschreven door Den Haag op dit punt. Het is goed dat dit signaal wordt af gegeven en dat de VWA optreedt, mocht er werkelijk geen reactie komen vanuit de gemeenten.'

 

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten had ook een goede suggestie om het ketenprobleem te tackelen, zegt woordvoerder Arjen Konijnenberg, met het strafbaar stellen van jongeren onder de 16 (of 18) die zich op straat begeven terwijl ze gedronken hebben. 'Zo zijn de keten aan te pakken, ongeacht de vraag of er sprake is van strijdigheid met de Drank- en Horecawet, het Bouwbesluit, het bestemmingsplan of welstandseisen.' Maar het kabinet koos voor strafbaarstelling van alcohol bezit in de openbare ruimte, constateert de koepel teleurgesteld.

 

Kinderarts Nico van der Lely, die door heel Nederland de boer op gaat met zijn Delftse alcoholpoli, ziet overal gemeenten aarzelen over de juiste aanpak. Zijn boodschap: 'Maak in het beleid een koppeling met zorg, die link mist bijna overal. Welke oplossing je ook kiest, biedt hulp aan drinkende jeugd, want de schade is enorm.' Juist de zogenoemde huiskamerkeet is problematisch, zegt de arts. Tweederde van de kinderen die met alcoholvergiftiging worden opgenomen, dronk op zolder, in de garage, een schuurtje of caravan bij het huis. 'Daar vinden de excessen plaats.'

 

Huiselijk of commercieel?

 

Keten in Nederland	+/- 1500
Gemeenten met keten	+/- 80
Grootte	max 20 m2
Leeftijd	tussen 13 en 23 jaar
Bezoekers per avond	20 tot 25
Drankgebruik p.p.	gem. halve krat bier
Prijs biertje	0,50 ct - 1 euro
Brandblussers/nooduitgang	in helft van keten

Huiskamerkeet

 

• niet bedrijfsmatig

   

• kleinschalig

   

• gratis drank

   

• niet voor iedereen geopend

   

• geen permanent karakter

   

• niet strijdig met Drank- en Horecawet

   

Buurtkeet

 

• niet bedrijfsmatig

   

• voor drank wordt betaald

   

• soms voor het publiek uit de omgeving geopend

   

• neigt naar permanent karakter

   

• als een soort jeugdhonk

   

• vergunningsplichtig

   

Commerciële keet

 

• bijna bedrijfsmatig van opzet

   

• voor drank wordt betaald

   

• open voor publiek

   

• een permanent karakter als illegale kroeg

   

• vergunningsplichtig