Investeren in statushouders loont

‘Er zit in de groep statushouders een enorm potentieel aan arbeidskrachten. En je doet jezelf als gemeente tekort om dat potentieel niet aan te boren.’ Zoetermeer heeft de integratie en participatie van de statushouders hoog op de agenda staan. En dat gaat z’n vruchten afwerpen, daarvan is wethouder Issabelle Vugs (D66) overtuigd.

Interventiewijzer
Om te zorgen dat vluchtelingen snel integreren is het van belang kleine stapjes te zetten en aandacht te hebben voor de leefwereld van de vluchtelingen, bleek uit de Interventiewijzer die Kennisplatform Integratie en Samenleving (KIS) onlangs maakte. In de wijzer worden interventies beschreven die gemeenten in kunnen zetten om de participatie van vluchtelingen te bevorderen. Vaak gaat het om methoden die niet specifiek voor vluchtelingen opgezet zijn, maar voor andere kwetsbare groepen. Toch kunnen deze ‘interventies’ die gemeenten al in huis hebben soms ook heel goed werken voor statushouders.

Bottom-up
Eén van de interventies die KIS onderzocht en in Zoetermeer wordt toegepast aangepast op vluchtelingen is de Piëzomethode. Een ‘bottom-up’ methode die al jarenlang gebruikt wordt om mensen in een kwetsbare positie zich te laten ontwikkelen en participeren. Mensen worden individueel benaderd en gestimuleerd hun eigen oplossing te vinden aan de hand van vijf stappen. In plaats van meteen ‘een baan’ als doel stellen, wordt in naar verschillende fases gekeken. Mensen kunnen van de ene naar de andere fase doorgroeien naar verdere participatie in de samenleving. De oplossing is gericht op meer zelfwerkzaamheid, uitgaan van talent en vaardigheden en zelfcontrole. ‘Het uitgangspunt is dat mensen ontdekken waar ze goed in zijn’, aldus wethouder Vugs. ‘Per persoon is dat verschillend en via deze methode krijgen ze de rust en ruimte om dat uit te zoeken. Bij vluchtelingen werkt het op dezelfde manier. Kleine stapjes. Heel veel vluchtelingen vinden het eng om naar buiten te gaan en deel te nemen aan allerlei activiteiten.’

In gesprek

Piëzo gaat op huisbezoek en komt ook in de ouderkamers bij het primair onderwijs. Daar zitten de kinderen van statushouders op school en zo komen ze in gesprek met vluchtelingen. Die rustige manier van benaderen en in contact komen werkt heel goed, aldus Vugs. Als het gesprek gestart is – waarbij Nederlands leren dus meteen meegenomen wordt – is er contact met bijvoorbeeld Vluchtelingenwerk en met het vrijwilligerscentrum om vluchtelingen te koppelen aan vrijwilligerswerk of aan sportverenigingen.

Buiten de boot
Maar Zoetermeer zet niet alleen in op de Piëzomethode. Eigenlijk net zoals de gemeente al langer bezig is mensen die buiten de boot dreigen te vallen met extra aandacht een duwtje in de goede richting te geven. ‘We hebben die mensen straks keihard nodig in de zorg, in de huishoudelijke hulp of in de ict’, vindt Vugs. ‘En bij nieuwkomers moet je heel snel handelen. De kosten gaan voor de baat uit, want als ze te lang niets doen kweek je een enorm bestand voor de bijstand.

Participatieverklaring
In september startte de gemeente al met het ‘participatieverklaringstraject’, ingegeven door de Haagse plannen om nieuwkomers in Nederland een participatieverklaring te laten ondertekenen. Statushouders die in Zoetermeer komen wonen, beginnen binnen twee weken met het traject. In drie maanden tijd volgen ze minimaal zesentwintig taallessen en een aantal workshops over: financiën, werk en opleiding, zorg, wonen, vrijetijdsbesteding, politiek, democratie, geschiedenis en cultuur van Nederland en Zoetermeer en de Nederlandse waarden. Ook investeert de gemeente in het opleiden van mensen die buiten schot blijft, zoals vrouwen met een lange afstand tot de arbeidsmarkt. Zij kunnen een mbo-1 kwalificatie halen op kosten van de gemeente. Ze worden gestimuleerd ook mbo-2 te halen, een startkwalificatie op de arbeidsmarkt. Deze route is ook open voor vluchtelingen.

Peanuts

Natuurlijk hangt er aan een actief integratiebeleid een kostenplaatje. Vanuit het rijk zijn de middelen voor integratie, participatie en het bieden van zorg zijn per statushouder vorig jaar opgehoogd van 1000 euro naar 2.370. Daarnaast zet de gemeente 40.000 euro eigen budget in voor de coördinatie- en toezichtstaken uit de middelen voor maatschappelijke begeleiding. ‘Je moet als gemeente investeren als je dit wilt oppakken’, aldus Vugs. ‘Maar als de kosten érgens voor de baat uitgaan, is het wel hier. Dus hang er een budget aan het geef het een kans. Anders veroordeel je mensen tot een levenslang in de bijstand. En we weten allemaal dat dat tonnen per jaar kost. Zo’n participatietraject dat wij hebben is daarmee vergeleken echt peanuts.’