Zinloze marktwerking in de zorg

Er zijn een paar verschijnselen die het einde van het jaar aankondigen: de wintertijd, de Sinterklaasfolders, de rekening van de Wegenwacht en de terreur van de Top-2000. Sinds een paar jaar kunnen ook de reclames voor de zorgverzekering aan dit rijtje worden toegevoegd.

Dit zijn de zegeningen van de marktwerking. Miljoenen euro’s worden verspild aan reclamespotjes en andere marketingflauwekul. Dit zijn dus de euro’s die door u en mij worden opgebracht via de zorgpremie. In 2006 is het hele zorgstelsel op de kop gezet en zou de marktwerking de problemen in de zorg oplossen. Nou, dat hebben we geweten. De kosten zijn nog nooit zo hard gestegen. Jaar in jaar uit stijgen de zorgkosten met miljarden euro’s. Echte concurrentie is er niet, dus de zorgverzekeraars verhogen gewoon elk jaar de premies. In 2013 stijgen ze even niet omdat het eigen risico fors is verhoogd naar € 350,- per persoon. Eigenlijk is dit een verkapte verhoging van de premie.

Ik vermoed dat bij het opstellen van het Regeerakkoord stevig is gesproken over het stelsel van de ziektekostenverzekering. De PvdA had in haar verkiezingsprogramma mooie teksten gewijd  aan dit onderwerp. Een citaat. “Het idee was dat de patiënt als zorgconsument een zorgverzekeraar zou kiezen die voor hem de beste zorg tegen de beste prijs zou inkopen. Zorgverzekeraars zouden met hun inkoopmacht op hun beurt de ziekenhuizen, klinieken en instellingen aanzetten tot efficiënter gedrag. Zo zou de beste kwaliteit tegen de laagste kosten worden bereikt. Tot zover de theorie. De praktijk is anders gebleken. (…) Dit gaan we doen:

• De marktwerking in de zorg wordt beëindigd. Zorginstellingen voeren in samenwerking met burgers en werkenden in de zorg een optimaal aanbod van de zorgvoorzieningen per regio uit. De overheid ziet daar op toe. Dit noemen we de Basiszorg.

• Regionaal werkende, niet concurrerende, zorgverzekeraars krijgen in onze toekomstvisie een uitvoerende taak bij de organisatie van deze regionale Basiszorg.”

André Rouvoet, de chef van de zorgverzekeraars, kreeg bijkans een hartverzakking van deze teksten. Hij heeft de afgelopen maanden de deur platgelopen in Den Haag om deze plannen te verijdelen. En met succes en dankzij de VVD. Deze partij is per definitie voor alle marktwerking.  Maakt niet uit over welk onderwerp het gaat. Vooral de directeuren van de zorgverzekeraars zullen opgelucht ademhalen. Hun schaamteloze salarissen van vier keer de Balkenendenorm zijn voorlopig weer veiliggesteld.

Het is bijzonder jammer dat de PvdA haar plannen niet heeft kunnen verwezenlijken. Het had zo mooi kunnen zijn. Maak gewoon één landelijke organisatie verantwoordelijk voor de uitvoering van de basisverzekering en de AWBZ. Een organisatie zoals de Sociale Verzekeringsbank. En laat alleen de aanvullende verzekeringen over aan de zorgverzekeraars. Dan zijn we voor een groot deel verlost van het huidige probleem dat de zorg over drie systemen is verdeeld: de Zorgverzekeringswet uitgevoerd door de commerciële zorgverzekeraars, de AWBZ die wordt uitgevoerd door de zorgkantoren en de WMO die door de gemeenten wordt uitgevoerd. Hierdoor blijft de zorg een zeer ingewikkeld systeem van indicaties en financiering. Eigenlijk is het een bijzondere en zeer kostbare vorm van werkverschaffing. Ook zal het huidige systeem de gemeenten voor de voeten lopen als zij steeds meer zorg lokaal (bijvoorbeeld op wijkniveau) willen organiseren. Zorgverzekeraars hebben hier geen boodschap aan, want zij zijn alleen verantwoordelijk voor hun eigen verzekerden.

Het systeem van de PvdA biedt mogelijkheden voor een veel eenvoudiger financiering. Nu moeten bijvoorbeeld alle zorgverzekeraars contracten afsluiten met ziekenhuizen en andere zorgaanbieders. In een nieuw systeem kun je de ziekenhuizen gewoon budgetteren. Dit lijkt mij niet zo moeilijk. Als het ministerie van Binnenlandse Zaken met slechts een handvol ambtenaren in staat is 400 gemeenten te budgetteren via het Gemeentefonds, moet het budgetteren van 140 ziekenhuizen een makkie zijn.

Rik Bolhuis

Meer columns van Rik Bolhuis leest u hier.