Wurgende overlegcultuur

Als ik terugkijk op 2016 mogen we best trots en tevreden zijn op alle ingezette inhoudelijke veranderingen. Toch mogen organisaties ook best kritisch zijn als ik kijk naar de fase van de transitie waarin we zitten. De vorderingen in het passend onderwijs zijn tot nu toe nog beperkt. De crisisopnames zijn extreem hoog en de druk op de specialistische zorg neemt toe. We zijn er tot op heden nog niet in geslaagd om een verantwoord alternatief vanuit specialistisch ambulante zorg voor opnames te realiseren, ook al wordt er door alle partijen hard gewerkt aan een oplossing.

Wat ik zie is dat we in Nederland de dingen proberen op te lossen door structuurmaatregelen. Bestuurlijk overleg is zinvol en noodzakelijk en biedt kaders voor verandering. Toch laat ik me nog teveel verleiden om met collega bestuurders, gemeenten en wethouders steeds verder de diepte in te gaan: we praten teveel over de uitwerking door de professionals, we leggen nog gedetailleerder vast wie wat doet. We gaan massaal met elkaar in overleg hoe we dingen aanpakken. En terloops noemen we nog even dat vooral de professional aan zet is.

Terwijl mijn idee is dat als we direct met cliënten en professionals aan de slag gaan, het meer rendement oplevert. Ik zou al die energie die we nu met zijn allen in die overleggen stoppen, liever steken in het faciliteren van medewerkers en het ondersteunen van klanten. Als er één ding is dat ik dit jaar heb geleerd, is dat er een betere balans moet zijn tussen het bestuurlijke en het in contact zijn met professionals, jongeren en ouders.

Ik weet zelf niet goed hoe we uit die wurgende overlegmodus moeten komen. Samenwerken is goed en nodig, maar het wordt nu gebracht als een doel op zich. Het lijkt erop dat organisaties worden beoordeeld op de aanwezigheid van bestuurders in overleggen en hoe je daar als bestuurder acteert. De positieve ontwikkeling die ik wel zie is dat er steeds meer gesproken wordt over de output, de resultaten en de effectieve meerwaarde van behandeling en onderwijs voor jongeren en ouders. Dat stimuleert mij om me nog nadrukkelijker met professionals en innovatie bezig te houden.

Ik vraag me hardop af of het zou helpen als we stoppen met het praten over de hervorming van de hele sector. Daar leggen we op dit moment alleen maar de sector lam mee. Je zou eerder kunnen denken aan experimenten op kleine schaal, een ontwikkelplein of een garage. Het concept JouwZorg, een alternatief voor gesloten jeugdzorg dat is ontwikkeld binnen iHUB en waarmee in 2017 in de praktijk wordt geëxperimenteerd, is daar een mooi voorbeeld van.

Het is tijd om te stoppen met alleen maar praten over processen, procedures en concepten. Ontwikkeling gaat veel sneller als we samen energie steken in het mogelijk maken van die ontwikkeling. Laten we het lef hebben om echt met elkaar in gesprek te gaan. Niet alleen discussiëren over zorgprofielen in samenwerkingsverbanden, maar indringend en respectvol het gesprek aangaan over hoe wij het speciaal onderwijs kunnen reduceren. Met elkaar op zoek gaan hoe we die docent, die professional kunnen coachen.

Het is tijd voor nieuwe sentimenten en andere modellen. En daarom wil ik nog meer toe naar die balans in 2017 waar ik me steeds blijf afvragen: dragen al die acties die ik doe, de inspanning die ik lever, het deelnemen aan overleg, bij aan de kwaliteitsslag, de vernieuwing, de vereenvoudiging en die herpositionering van de professional. In deze tijd van bezinning en reflectie daag ik niet alleen mezelf, maar een ieder uit: hoe houden wij de zaag scherp en gaan we proactief het gesprek aan in 2017?

Hans du Prie
Meer columns van Hans du Prie leest u hier.