Wmo mee op reis: geen simpele ‘ja’ of ‘nee’

Half Nederland trekt er deze zomer op uit. Maar wat als je gebruik maakt van een Wmo-maatwerkvoorziening? Mag je die meenemen of aanvragen voor een vakantie in Nederland?

Maak kennis met Pepijn uit Maastricht. Hij heeft autismespectrumstoornis (ASS) en zit in een rolstoel. Dit vervoersmiddel heeft hij in bruikleen als Wmo-maatwerkvoorziening. Pepijn wil een paar dagen naar het strand in Zandvoort en heeft daarvoor zijn rolstoel nodig. Hij wil met de auto, die vanwege zijn beperking is aangepast vanuit de Wmo. Maar Zandvoort ligt buiten de regio Maastricht, en een gemeente is alleen verantwoordelijk voor vervoer binnen de regio. Mag Pepijn dan toch met deze auto naar Zandvoort?   

Vervoershulpmiddelen

Loes Olivier denkt van wel. Zij is juriste en vakredacteur Jeugd & Wmo bij Wolters Kluwer Schulinck. ‘Voor de aanpassingen op zich is niet van belang of Pepijn binnen de regio blijft, of daarbuiten’, schrijft Olivier op de website van Schulinck. ‘Hij kan deze auto overal gebruiken.’

Vervoershulpmiddelen zijn dus geen probleem. Maar hoe zit dat met andere Wmo-maatwerkvoorzieningen? Stel, Pepijn wil met studievrienden twee weken naar een vakantiehuisje in Friesland. Omdat op vakantie meer onbekende situaties ontstaan en hij meer prikkels ervaart dan thuis, heeft hij ook meer hulp nodig. Pepijn vraagt bij zijn gemeente om een vergoeding voor extra begeleiding. Ook wil hij graag een douchestoel en tillift voor in het vakantiehuisje. Heeft Pepijn daar recht op?

Participatie

Om te beginnen: vallen vakanties onder participatie zoals omschreven in de Wmo 2015? De Rechtbank Gelderland vindt van wel en oordeelde in 2021 dat de gemeente in kwestie hiervoor maatwerkvoorzieningen moest verstrekken. Enige terughoudendheid is echter wel geboden. Volgens Olivier staat de Rechtbank Gelderland hierin tot nu toe alleen. ‘Het is de vraag of andere rechtbanken, of de Centrale Raad van Beroep, hier hetzelfde over denken. Of dat zij het begrip participatie wellicht toch beperkter uitleggen’, nuanceert ze.

Volledige vergoeding

Terug naar de aanvragen van Pepijn. Wat kan het Maastrichtse college nu doen? ‘Voor zowel de begeleiding als het hulpmiddel kan de gemeente onderzoeken of de reis voor Pepijn nodig is voor participatie’, stelt Olivier. ‘Hierbij is bijvoorbeeld van belang of Pepijn op (deze) vakantie moet kunnen gaan. Er zijn immers voldoende mensen die niet op vakantie kunnen. Heeft hij dan extra begeleiding nodig? Is het nodig dat de gemeente alle uren begeleiding vergoedt die Pepijn zegt extra nodig te hebben?’

Huurkosten

Verder kan de gemeente nagaan of vakantie in dit specifieke huisje wel nodig is. Wellicht is een gespecialiseerde reisorganisatie een betere oplossing. En wat betreft de douchestoel en tillift: kan Pepijn die van thuis niet gebruiken? In de eerder genoemde uitspraak kwam de rechter wel tot die conclusie. Voor de tillift was dat echter niet mogelijk. Olivier: ‘De gemeente moest daarom de huurkosten van een tillift voor de duur van de vakantie vergoeden.’

Ingewikkeld

Er zijn veel mogelijkheden, en dat maakt het tevens ingewikkeld. Volgens Olivier is daarom de vraag of een gemeente maatwerkvoorzieningen voor een vakantie moet verstrekken niet eenvoudig met een ‘ja’ of een ‘nee’ te beantwoorden. De gemeente moet namelijk eerst onderzoeken of de verschillende voorzieningen daadwerkelijk nodig zijn voor de participatie van de inwoner. 

Toegankelijkheid

Wat de casus van Pepijn betreft is er in de ogen van Olivier één oplossing de beste: meer vakantieverblijven toegankelijk maken voor mensen met een beperking. ‘Niet eens zozeer vanwege kosten van gemeenten, alswel voor een inclusieve samenleving’, aldus Olivier. Daarmee wordt bovendien écht recht gedaan aan het VN-verdrag Handicap.