‘Europese gedachte was vroeger sterker’
Mulder-Boers concludeert dat de verhoudingen na de Tweede Wereldoorlog ernstig bekoeld zijn. Logisch, zou je denken: Nederland werd door de Duitsers bezet. In tegendeel, de politiek-ideologische verschillen deden de grensbewoners niet zoveel, zegt Mulder-Boers.
In het Nederlands-Duitse grensgebied aan de randen van Drenthe en Groningen wordt nu veel minder dan vroeger over de grens gewerkt en getrouwd. Ondanks de Europese eenwording is de grens meer aanwezig dan ooit. De geschiedenis leert dat niet alleen lokale taal en cultuur, maar ook lokaal beleid invloed heeft op de ervaring van grenzen.
Achtertuin
Dirkje Mulder-Boers (1950) woont al veertig jaar in grensplaats Coevorden ('Duitsland is in feite mijn achtertuin.') Donderdag promoveert ze op haar historische onderzoek naar de Nederlands-Duitse verhoudingen in het grensgebied dat nu valt onder de gemeenten Oldambt, Westerwolde, Emmen en Coevorden.
Geen Duitsers
Mulder-Boers concludeert dat de verhoudingen na de Tweede Wereldoorlog ernstig zijn bekoeld. Logisch, zou je denken: Nederland werd door de Duitsers bezet. Integendeel, de politiek-ideologische verschillen deden de grensbewoners niet zoveel, zegt Mulder-Boers. 'Voor de Nederlandse grensbewoners woonden oorlogszuchtige nazi's heel ver weg. In Berlijn of zo. De Duitsers uit het grensgebied waren geen Duitsers, die waren familie.'
Limburgse kolen
Arbeidsvoorwaarden en loon, daarentegen, waren voor grensarbeiders wel reden voor protest. Lokale overheden spanden zich in het interbellum dan ook in om werken over de grens makkelijker te maken, door bijvoorbeeld paspoortaanvragen te versnellen, ook als dat tegen landelijk beleid inging. Maar toen de turfindustrie, de economische motor van het grensgebied, vervangen werd door Limburgse kolen, kwam er ook een eind aan de massale grensarbeid.
Europese gedachte
'Eigenlijk kun je zeggen dat de Europese gedachte vroeger sterker was dan nu', vat Mulder-Boers samen. De burgemeester van Coevorden zei bijvoorbeeld in 1950 al dat hij hoopte op een verenigd Europa. Aan de andere kant hadden de grensbewoners van het begin van de vorige eeuw misschien maar weinig overeenkomsten met Limburgers of Amsterdammers, voegt Mulder-Boers toe.
Gemeenschappelijk dialect
Vandaag de dag is er, net als in de jaren dertig van de vorige eeuw, een arbeidsoverschot in het Nederlandse deel van het grensgebied en een tekort aan de Duitse kant. Toch is de grensarbeid na de Tweede Wereldoorlog niet meer op gang gekomen. Dat heeft veel te maken met de teloorgang van het gemeenschappelijke dialect en de geringe interesse van beide kanten om elkaars taal te leren.
Voorzieningen gelijktrekken
Een andere reden is het feit dat sociale voorzieningen vaak niet buiten de landsgrenzen reiken. Als je als Nederlander in Duitsland werkt, kun je bijvoorbeeld gekort worden op de AOW, licht Mulder-Boers toe. Willen we grensarbeid stimuleren, dan moeten dat soort afspraken, waar vroeger de lokale overheden een belangrijke rol in speelden, weer gelijkgetrokken worden, zegt Mulder-Boers. Uiteindelijk beslissen grensbewoners zelf 'of zij open of gesloten naar de bevolking van een buurland staan', concludeert ze, 'maar de besluiten van beleidsmakers kunnen hierop wel een positieve of negatieve invloed hebben.'
Reacties: 2
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Ondanks het aantal initiatieven dat de laatste jaren door de NLse grensprovincies en met name bondsland NRW zijn ondernomen om tot aanpassing van regelgeving op dat gebied te komen. Dat er heel veel grensarbeiders-informatiepunten zijn, is al een hele stap voorwaarts, maar misschien ligt daarin ook wel mede de oorzaak van de afname van het aantal mensen dat over de grens durft te werken. Vroeger wist je niet precies waar je aan begon. De salarissen over de grens waren onweerstaanbaar en in NL was niet voldoende werk. Grensinfopunten waren er niet.
Als je op vandaag via internet of infopunt eerst eens goed inventariseert waar je aan begint, dan durf je niet eens meer. Althans niet als jouw huishouden meer omvat dat de verantwoordelijkheid voor jezelf.
De oplossing ligt naar mijn mening, puur gebaseerd op wat ik er in mijn sociale kringen van mee krijg, echt in de aanpassing van regelgeving. De huidige generatie is verder echt niet schuw om in Duitsland te werken. Ook daar spreekt de huidige generatie echt wel Engels en bij veel technische bedrijven is Engels als tweede taal op de werkvloer al gangbaar. De perfecte beheersing van de Duitse taal is zeker een pre, maar echt geen must meer in bijvoorbeeld technische- of medische beroepen of I(C)T.
Ik weet overigens zeker dat je geen tweede ziektekostenverzekering nodig hebt. Dat is nu toevallig wel in Europese regelgeving geregeld. Je hebt een hoofdverzekering in het ene land en die heeft een partnerverzekering in het andere land. Nadeel is wel dat de pakketten niet 1 op 1 aansluiten en je dus goed moet kijken welke aanvullende verzekeringen je nodig hebt. Daarnaast heb je, afhankelijk van het land waarin je behandeld wilt worden, toestemming nodig van de verzekering.