Weinig animo voor herkansing van criminele jongeren

Welgeteld drie jongeren hebben ondanks hun strafblad een zogeheten voorwaardelijke Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) gekregen. Zo’n VOG hebben ze nodig om in bepaalde sectoren stage te mogen lopen en hun opleiding af te kunnen ronden.

Vooraf was geschat dat zo’n honderdvijftig à tweehonderd criminele jongeren deze sluiproute naar een herkansing zouden benutten. Sinds de feestelijke uitreiking van de eerste drie voorwaardelijke VOG’s door minister Hirsch Ballin van Justitie, is echter geen enkele andere aanvraag meer door de screening gekomen. Twee andere jongeren hebben het wel geprobeerd, maar hun verzoek is afgewezen omdat niet aan alle voorwaarden was voldaan.

‘De aantallen blijven nogal achter bij de verwachtingen’, stelt de woordvoerder van het ministerie van Veiligheid en Justitie. Vorig jaar vroegen 15.645 mensen beneden de 18 jaar een VOG aan. Die werd in 63 gevallen geweigerd, zo heeft Justitie onlangs uit gezocht. In 2009 waren er 88 weigeringen op 13.943 aanvragen van minderjarigen. ‘Misschien is het probleem gewoon niet zo groot als was gedacht’, aldus de woordvoerder.

Antecedenten

Sinds mei vorig jaar gelden voor de leerlingen van twee ROC’s in Rotterdam versoepelde regels rond die VOG. Waar normaliter tot 4 jaar wordt teruggekeken in de antecedenten van betrokkenen, is die termijn in Rotterdam bekort tot 2 jaar. Het achterliggende idee is dat veel werkgevers wel weten van het strafblad van hun stagiair, maar er zelf geen problemen mee hebben. De wettelijke regelgeving staat hen echter niet toe om die jongeren een stageplek te bieden.

‘We hebben indertijd zelf bij het ministerie aan de bel getrokken omdat we hier op school bij het begeleiden van jongens die uit detentie kwamen, soms hele schrijnende gevallen tegenkwamen’, zegt Matthijs van Muijen, woordvoerder van het Rotterdamse ROC Zadkine. ‘Jongens die bijvoorbeeld geen winkelverkoper meer kunnen worden omdat ze 4 jaar geleden eens een paar schoenen hebben gestolen. Als ze geen VOG krijgen, kunnen ze de school niet afmaken en worden ze in feite dus dubbel gestraft’.

‘Wij moeten telkens afwegen tussen de wens om dit soort jongeren te resocialiseren en de plicht om de samenleving te beveiligen door middel van zo’n VOG’, schetst Justitiewoordvoerder Jochgem van Opstal het dilemma van de rijksoverheid. Naast het ROC Zadkine doet ook het Rotterdamse ROC Albeda College mee aan de proef waarbij jongeren die in de fout zijn gegaan alsnog zo’n VOG kunnen krijgen. Harde voorwaarde voor een tijdelijke VOG is dat de jongere in kwestie de afgelopen 2 jaar niet meer met de politie in aanraking is geweest. Gaat hij tijdens de stage in de fout, dan vervalt de tijdelijke VOG en moet de stage dus worden beëindigd.

Het papiertje blijft tijdens de stageperiode ook in bezit van de school en wordt bij voortijdig afbreken van die stage teruggestuurd aan Justitie. Jongeren die zware misdrijven hebben gepleegd, zoals zedenmisdrijven en ernstige geweldsdelicten, zijn uitgesloten van de pilot. Ook mag iemand niet ouder dan 22 jaar zijn en tot maximaal 6 maanden jeugddetentie zijn veroordeeld. In februari volgt een eerste evaluatie van het experiment.

Meer aanvragen

Volgens Carla Kathmann van het Albeda College kan het aantal aanvragen nog aantrekken in januari. ‘Dan starten veel leerlingen met hun stage. Wij denken dat we in februari op zo’n veertig aanvragen zitten voor de twee scholen samen’. Volgens haar geniet de regeling nog te weinig bekendheid. ‘Bovendien vertellen we leerlingen bij de intake op school al dat ze zo’n VOG nodig hebben. Sommige haken dan zelf af en kiezen een andere richting, waarin je bij stages zo’n verklaring niet nodig hebt’. Ook komen sommige jongeren niet eens door het vooroverleg tussen school, gemeente en Justitie waar bekeken wordt of een formele aanvraag wel zin heeft.

Carla Kathmann van het Albeda College benadrukt dat de ontheffing op de VOG, ook tijdens de pilot, niet in alle gevallen kan worden verleend. ‘Bij de stages voor de opleiding ‘beveiliging’ gelden strengere eisen en is ontheffing niet mogelijk.

En jongeren die een zedendelict hebben gepleegd, gaan we heus niet als stagiair plaatsen in een kinderdagverblijf. Het draait telkens om de vraag: kunnen we deze leerling naar eer en geweten mee laten lopen op een naschoolse opvang, een buurthuis of een kinderdagverblijf?’

De pilot rond de VOG richt zich niet specifiek op jongeren met een Marokkaanse achtergrond. De 22 Marokkanengemeenten, die extra subsidie krijgen voor de aanpak van Marokkaanse jeugdcriminaliteit, toonden zich bij aanvang van het experiment niettemin verguld met de proef. ‘De pilot loopt goed.

Deze jongeren krijgen hiermee een tweede kans, verder afglijden in de criminaliteit kan hierdoor voorkomen worden’, zo melden de notulen van hun onderlinge bijeenkomst in juni.