Vijf adviezen voor de nieuwe wethouder Jeugd

De gemeenteraadsverkiezingen van 19 maart hebben geleid tot forse verschuivingen binnen het lokale politieke landschap. Het is geen uitgemaakte zaak dat de ‘oude’ colleges door zullen gaan. Nieuwe wethouders Jeugd worden geconfronteerd met de voorbereidingen van de Jeugdwet. De nieuwe wethouders staan voor de opgave sturing te gaan geven aan de verdere voorbereiding van de transitie. Hier 5 praktische adviezen om de nieuwe wethouders op het goede spoor te helpen.

1 - Zit er bovenop vanaf dag één

De nieuwe verantwoordelijkheden van de gemeenten voor de Jeugdhulp zijn ingrijpend en verstrekkend. In de eerste plaats voor jeugdigen en gezinnen, maar ook voor de gemeentelijke organisatie. Zit er bovenop. Laat je volledig informeren. Richt je tot alle betrokken gemeentelijke organisatieonderdelen. Informeer je over de financiële en juridische kant, maak het speelveld groter dan alleen de verantwoordelijkheid van de beleidsafdeling die jeugdhulp in ‘het pakket’ heeft. Vraag de controller of hij zicht heeft op de financiële risico’s en hoe deze worden beheerst, vraag het hoofd juridische zaken voor welke voorzieningen een verleningsbeschikking afgegeven zal worden en wie daartoe gemandateerd wordt, vraag het hoofd van de administratie hoeveel extra facturen hij denkt te moeten betalen in 2015. Vraag door. Doe dat niet alleen binnen de ambtelijke organisatie maar ook daarbuiten. Verifieer bij zorgaanbieders of het beeld binnen de gemeente, spoort met de beleving van de zorgaanbieders. Het zal een goed inzicht bieden over de werkelijke stand van de voorbereiding.

2 - Borg het minimale en redeneer terug

De tijd is krap en er moet nog veel gebeuren. Prioriteiten stellen en faseren is noodzakelijk. Neem daarbij als leidraad ‘geen kind tussen wal en schip’. Als TSJ hebben wij in onze rapportage gewezen op de vijf meest basale maatregelen om het minimale kader te realiseren. Het Transitiebureau van Rijk en VNG heeft een focuslijst met prioriteiten opgesteld. Gebruik deze om eigen keuzes en koers te bepalen. Over negen maanden is het 1 januari 2015. Vraag bij alle intenties rond de invoering van de Jeugden naar de planning en vooral: waar moet morgen mee worden begonnen?

3 - Dit is slechts het begin, houdt de transformatie voor ogen

De komende maanden zal het accent komen te liggen op de transitie. Het nieuwe stelsel moet nu eenmaal gewoon geregeld zijn op 1 januari 2015. Transitie en transformatie zijn echter onlosmakelijk met elkaar verbonden. Blijf ook investeren en sturen op de transformatie, op de vernieuwing van de jeugdhulp. Daag partners en het ambtelijk apparaat uit om de transformatie een slag concreter te maken. Gebruik dit om een realistische fasering en programmering voor de transformatie op te stellen voor de periode tot 1 januari en juist ook voor de periode na 2015.

4 - Redeneer vanuit jeugd en gezin

Vanaf 1 januari zullen het de jeugdigen en gezinnen in uw gemeente zijn die in het nieuwe stelsel hun weg moeten vinden. Zij hebben een probleem of ervaren een belemmering waar zij passende ondersteuning of zorg voor wensen. Ga eens het gesprek aan met de belangrijkste instellingen binnen uw gemeente en vraag een casusbeschrijving van drie typische cliënten (met zware en lichte problematiek, enkelvoudig en multiproblem). Met die casussen in de hand, vraag hoe deze cliënten in het nieuwe stelsel zouden worden bediend. Vraag door en neem geen genoegen met beleidsproza als ‘het wijkteam gaat integraal werken aan de eigen kracht van gezinnen’. Probeer vanuit praktijksituaties grip te krijgen op hoe kinderen en gezinnen in uw gemeente vanaf 1 januari daadwerkelijk ondersteund gaan worden. Realiseer je als wethouder dat ‘het’ voor de meest kwetsbare gezinnen beter geregeld moet zijn. Dat is het doel van de Jeugden. Regel het dan ook beter voor de meest kwetsbaren!

5 - Laat je niet gek maken

Het stelsel voor ondersteuning en hulp aan kinderen en gezinnen is complex. Er zijn veel partijen, er spelen grote belangen en het gaat om ingewikkelde regelgeving. Houd voor ogen dat er nu een stelsel is dat functioneert. Veranderingen gaan niet van de ene op de andere dag, op korte termijn blijft een groot deel van het huidige stelsel in stand. De ervaring die de gemeente in het eerste jaar opdoet, kan gericht worden ingezet op de gewenste transformatie.

Tot slot, naast de nieuwe wethouders zullen er ook vele wethouders zijn die op hun post blijven. Voor hen is de start van een nieuwe periode ook een natuurlijk moment om de balans op te maken. Doe dat! De jeugdportefeuille wordt één van de belangrijkste portefeuilles in de nieuwe colleges. Er rust een grote verantwoordelijkheid op de schouders van de wethouders jeugd. Maak het waar!

Leonard Geluk

Lees hier alle columns van Leonard Geluk.