Veel aandacht voor ouderen, nauwelijks voor jeugd

Ouderen nemen in de nieuwe begroting van VWS een prominente plek in. Van het totale budget van ruim 100 miljard – een nieuw record en 6 miljard euro meer dan in 2022 – wordt er 280 miljoen euro voor gereserveerd.

Zelfstandig

De nieuwe norm in de (ouderen)zorg wordt: ‘zelfstandig als het kan, thuis als het kan, digitaal als het kan.’ Het kabinet gaat ervan uit dat senioren langer thuis wonen en zoveel mogelijk digitale zorg krijgen. De redenering is dat ouderen langer vitaal blijven en dat hun behoeften zijn veranderd.

Wmo abonnementstarief

Wat gemeenten de afgelopen jaren zwaar pijn deed was het abonnementstarief voor huishoudelijke hulp in de Wmo. Voor alle doelgroepen is dat even hoog, ook voor midden- en hoge inkomens. Het gevolg was een run op huishoudelijke hulp via de Wmo. Het rijk had minder administratieve lasten, maar gemeenten draaiden op voor de rekening. Het kabinet zegt nu ‘een passende eigen bijdrage’ toe. De ‘aanzuigende werking’ moet daarmee worden afgeremd. Vooralsnog is voor dekking van het abonnementstarief 110 miljoen euro uitgetrokken. Rijk en gemeenten willen gezamenlijk een analyse uitvoeren van hoe het gebruik van de Wmo zich de komende vijf tot twintig jaar zal ontwikkelen. Op basis daarvan kunnen betrokken partijen keuzes maken over de toekomstige inrichting van de wet.

Geld niet grootste zorg

‘Het geld zal de komende jaren niet de grootste zorg zijn, maar de vraag wie welke zorg kan ontvangen’, aldus ActiZ, de branchevereniging van zorgorganisaties. ‘Lastige vragen over toegang en kwaliteit mag de politiek niet uit de weg gaan. Daarom moet nu actie worden ondernomen’, aldus ActiZ-voorzitter Anneke Westerlaken. De vereniging dringt aan op een hogere beloning voor zorgmedewerkers en wijst op de achterstand in salaris van veel verzorgenden en verpleegkundigen en de hoge inflatie. De Seniorencoalitie klaagt evenmin over de VWS-begroting, vooral door het pakket koopkrachtmaatregelen. ‘De focus moet nu vooral liggen op de uitvoering van het pakket maatregelen, zodat de ondersteuning ook echt terechtkomt bij de groepen die deze het meest nodig hebben’ aldus de coalitie, een samenwerking van ANBO, KBO-PCOB, DE Koepel Gepensioneerden en het Netwerk van Organisaties van Oudere Migranten.

Jeugdsector ontevreden

Het meest ontevreden over de VWS-begroting is de sector Jeugdzorg. In totaal is krap 125 miljoen euro uitgetrokken. Jeugdzorg Nederland, de branchevereniging voor organisaties in de jeugdhulp, jeugdbescherming en jeugdreclassering, verwijt het kabinet dat geen knopen worden doorgehakt. Incidenteel is voor 2023 extra geld voor gemeenten uitgetrokken, maar dat wil geenszins zeggen dat dit bij jeugdzorg terecht komt.  De ‘Commissie van Wijzen’ die uitrekende hoeveel geld nodig is voor jeugdzorg beperkte zich tot de tekorten bij gemeenten. Vandaar dat de VNG niet moppert: de lobby was effectief en de begroting bevat ‘geen verrassingen’, aldus een woordvoerster. In april werd bekend dat de een aangekondigde bezuiniging van een half miljard euro niet bij gemeenten wordt neergelegd. 

Zwaar weer

Maar aan de aanbiederskant van de jeugdzorg is de stemming compleet anders. Volgens Hans Spigt, voorzitter van Jeugdzorg Nederland (JN), verkeren veel partijen in zwaar weer. Hij verwijt VWS dat wordt vooruitgelopen naar de Hervormingsagenda Jeugd. Maar die wordt pas later dit jaar vastgesteld. Volgens JN is nog onduidelijk is of beoogde hervormingen werkelijk tot besparingen leiden. ‘Opnieuw wordt eerst de bezuiniging ingeboekt en pas dan naar het beleid gekeken. Dat is precies de aanpak die de huidige problemen heeft veroorzaakt’, aldus Spigt.

Doorgeschoven

Van vergelijkbare strekking is het commentaar van FNV Zorg & Welzijn. Maaike van der Aar, bestuurder Jeugdzorg heeft de memorie van toelichting  ‘meerdere keren doorgespit’, maar volgens haar is in de memorie van toelichting ‘nagenoeg niets’ terug te vinden over de jeugdzorg. ‘Slechts incidentele gelden voor 2023 staan benoemd’, heeft ook zij gezien. Die gaan naar gemeenten. ‘Of en hoe dat bij de jeugdzorg terecht gaat komen, blijft een groot vraagteken.’ Zij beweert dat de jeugdzorg ‘in diepe crisis’ verkeert. ‘Als je dan alleen maar leest dat alles wordt doorgeschoven naar de hervormingsagenda, dan zakt de moed je wel even in de schoenen.’