Datagedreven werk

Een oplossing voor de black box van het sociaal domein.

Black box: Letterlijk: zwarte doos. Een algemene definitie: ondoorzichtig, iets waarvan de inhoud of werking onduidelijk of onbekend is. De zwarte doos van een vliegtuig is voor de meeste mensen dan ook volstrekt onbruikbaar. Alleen een specialist kan immers de verzamelde data uitlezen. Voor veel gemeenten lijkt de Wmo soms ook op een black box. Er wordt veel data verzameld, maar kunnen ze deze eigenlijk wel goed uitlezen? 

Uit een kamerbrief van 18 december 2020 over de voortgang van beschermd wonen en maatschappelijk opvang blijkt dat dit vaak niet het geval is. Gegevens worden niet, of niet eenduidig of consequent geregistreerd. Ook zijn gegevens vaak niet eenvoudig te ontsluiten, waardoor het verzamelen en aanleveren veel tijd kost. Beter inzicht verkrijgen in de doelgroep is immers essentieel voor het organiseren van passende ondersteuning en woonaanbod, bijvoorbeeld in de transformatie naar een beschermd thuis.

Op dit moment liggen de verantwoordelijkheden en middelen voor beschermd wonen en maatschappelijke opvang bij de centrumgemeenten, die zorgen voor afstemming met onderliggende gemeenten en regio’s. De geplande doordecentralisatie, waarbij de beschikbare middelen en verantwoordelijkheden worden toegewezen aan de onderliggende gemeenten, zorgt?ervoor?dat gemeenten in korte tijd inhoudelijk en organisatorisch moeten worden klaargestoomd om de transitie en transformatie af te ronden. Voor de meeste gemeenten vormt dit een grote uitdaging.  

De bedoeling van de decentralisaties is om de zorg dichter bij de burger te brengen, om op deze wijze hulpvragen eerder op te kunnen vangen en de kwaliteit van zorg te verhogen en kosten te besparen door efficiënter en domeinoverschrijdend en integraal te werken. Om deze doelstellingen te halen is ontsluiting van gemeentelijke gegevens van belang. 

Gelukkig is de herverdeling van het gemeentefonds uitgesteld tot 2023. Daardoor wordt ook de doordecentralisatie beschermd wonen uitgesteld. Laten we de tijd goed gebruiken om ons voor te bereiden. Zowel op organisatieniveau als op inhoudelijk niveau zijn er grote vraagstukken die moeten worden ingebed in de organisatie. Toegang tot zorg, beschikbaarheid van voldoende?medewerkers?(bezetting), juridische kennis, het regelen van de inkoop, het voeren van accountgesprekken met aanbieders; stuk voor stuk expertise gebieden die van groot belang zijn bij het implementeren van de doordecentralisatie. 

Van een gemeente verwachten we dat ze een heldere visie op de zorg en ondersteuning van hun inwoners kunnen formuleren. Echter veel gemeenten hebben onvoldoende beeld bij de impact van de doordecentralisatie. Niet alleen in de taken en verantwoordelijkheden die op hen afkomen maar met name als het gaat om het formuleren en uitvoerbaarheid van effectief beleid. Dit komt mede doordat gemeenten onvoldoende bedreven zijn om binnen de Wmo datagedreven te werken.?

Als gemeente wil je goed geïnformeerd zijn om goed te kunnen sturen. Het goede nieuws is dat er heel veel data beschikbaar zijn bij gemeenten, landelijke onderzoekscentra en aanbieders. Het moet alleen wel opgehaald, gefilterd en zichtbaar gemaakt worden op een manier waarop gemeenten écht grip kunnen krijgen op de resultaten. Dat begint met een overzicht van aantallen. Hoeveel cliënten hebben we, wat is de wachtlijst, welke indicatie hebben ze, hoe lang loopt die, en welke kosten zijn daaraan verbonden? Daarnaast wil je weten wat de instroom, doorstroom en uitstroom is tussen bijvoorbeeld Beschermd Wonen en Wmo Begeleiding, zodat je als lokale gemeente kennis hebt van de verplaatsingen tussen de twee zorgtakken. Daarmee kan je als gemeente ook sturen op afspraken met aanbieders: bijvoorbeeld over uitstroom uit Beschermd Wonen. Het wordt nog interessanter als er andere gemeentelijke informatie aan gekoppeld kan worden: gegevens over schulden, inkomen, huisvesting, andere zorgvormen. Allemaal informatie die binnen een gemeente vindbaar is. Het opbouwen van een goede informatiepositie is voor een gemeente cruciaal om grip te krijgen en houden en goed te kunnen sturen.

Meer weten over datagedreven werken binnen MOBW? Schrijf je dan nu in voor één van onze masterclasses op 21 of 28 april. Interesse? Klik hier om je in te schrijven!

Wietse de Boer

wietse.deboer@vandamoosterbaan.nl