Dashboard Energiearmoede

Auteur bijdrage: Louise Bosch.

Als adviseur duurzaamheid sta ik dagelijks in de frontlinie van de uitdagingen rondom energiearmoede. Het verduurzamen van woningen speelt een cruciale rol in het verbeteren van de leefomstandigheden van mensen, maar ook in het behalen van de gemeentelijke duurzaamheidsdoelstellingen. Veel gemeenten worstelen echter met de vraag: waar te beginnen? Hoewel er in Nederland diverse financieringsmogelijkheden zijn voor verduurzamingsprojecten, blijkt het in de praktijk een uitdaging om deze optimaal in te zetten. Dit geldt vooral bij de vraag welke woningen de grootste behoefte aan maatregelen hebben en welke aanpak het meeste resultaat oplevert. Hier biedt een datagedreven aanpak uitkomst. Een van de meest waardevolle hulpmiddelen in mijn werk is dan ook het Dashboard Energiearmoede.

Energiearmoede: een bredere definitie

Energiearmoede wordt vaak gedefinieerd als het onvermogen van huishoudens om hun energierekening te betalen, meestal door verouderde, slecht geïsoleerde woningen. Met de stijgende energieprijzen en de klimaatverandering die steeds meer extreme weersomstandigheden met zich meebrengt, worden meer huishoudens in Nederland geconfronteerd met dit probleem. Hoewel energiearmoede vaak in verband wordt gebracht met huishoudens met een laag inkomen, zien we ook dat gezinnen met een hoger inkomen moeite hebben om verduurzaming te bekostigen, vooral als zij in grotere, minder energiezuinige huizen wonen. Dit benadrukt de complexiteit van het probleem voor gemeenten die willen voldoen aan hun duurzaamheidsdoelstellingen: niet alleen moeten de meest kwetsbare huishoudens worden geholpen, maar ook huishoudens die minder direct zichtbaar zijn in de statistieken.

Dashboard Energiearmoede: een krachtig hulpmiddel voor beleidsmakers

Het Dashboard Energiearmoede is een innovatieve tool die verschillende databronnen combineert om energiearmoede op wijk- en straatniveau in kaart te brengen. Het maakt gebruik van gegevens zoals energielabels, WOZ-waarden, energieverbruik en zelfs schulden bij energieleveranciers. Door deze data te analyseren, kunnen gemeenten gericht actie ondernemen om energiearmoede aan te pakken én vooruitgang te boeken op het gebied van hun eigen duurzaamheidsdoelstellingen.

Het dashboard helpt gemeenten te bepalen waar de urgentie het hoogst is en welke verduurzamingsmaatregelen de meeste impact hebben. Dit stelt beleidsmakers in staat om de meest effectieve interventies te kiezen, zoals betere isolatie of het vervangen van oude verwarmingssystemen. Zo kunnen gemeenten niet alleen energiearmoede verminderen, maar ook stappen zetten richting CO2-reductie en het behalen van hun klimaatdoelen.

Maatwerk voor verduurzaming: een datagedreven benadering

Het succes van verduurzamingsprojecten hangt grotendeels af van maatwerk. Het Dashboard Energiearmoede maakt het mogelijk om op straatniveau te analyseren waar de grootste knelpunten zitten en welke maatregelen het meest effectief zijn. Door woningen individueel te benaderen met gerichte verduurzamingsmaatregelen, kunnen gemeenten efficiënter en effectiever werken, en tegelijkertijd voldoen aan hun verplichtingen op het gebied van duurzaamheid en CO2-reductie.

Een mooi voorbeeld is de mogelijkheid om een gehele straat aan te pakken, waar woningen te kampen hebben met energiearmoede door slechte isolatie. Door deze aanpak bespaart de gemeente niet alleen kosten, maar wordt ook het draagvlak en de betrokkenheid van bewoners vergroot. Daarnaast kan het versnellen van verduurzamingsprojecten op deze schaal een substantiële bijdrage leveren aan het behalen van gemeentelijke klimaatdoelen, zoals CO2-neutraliteit en energiebesparing.

Sociaal-maatschappelijke en ecologische impact van verduurzaming

Naast de technische voordelen heeft de aanpak van energiearmoede via verduurzaming ook een belangrijke sociaal-maatschappelijke impact. Huishoudens die in slecht geïsoleerde woningen wonen, zijn vaak niet alleen financieel kwetsbaar, maar lopen ook gezondheidsrisico's door langdurige blootstelling aan koude en vochtige leefomstandigheden. Door deze huishoudens te helpen, verbeteren we niet alleen hun financiële situatie en welzijn, maar verlagen we ook de maatschappelijke kosten, zoals zorguitgaven en schuldenproblematiek.

Vanuit ecologisch oogpunt helpt het gericht aanpakken van energiearmoede gemeenten om grote stappen te zetten richting hun duurzaamheidsdoelstellingen. Het verlagen van het energieverbruik in woningen draagt bij aan de vermindering van de CO2-uitstoot, wat een essentieel onderdeel is van de bredere klimaatstrategie van veel gemeenten.

Uitdaging van financiering en optimaal benutten beschikbare middelen

Ondanks de beschikbare financieringsmogelijkheden voor verduurzamingsprojecten, zoals de ISDE-subsidie (Investeringssubsidie Duurzame Energie en Energiebesparing) en de leningen van SVN (Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten), worstelen gemeenten vaak met het effectief inzetten van deze middelen. Het Dashboard Energiearmoede biedt een oplossing door duidelijk inzicht te geven in welke woningen in aanmerking komen voor specifieke financieringsregelingen. Zo kan er een onderscheid worden gemaakt tussen de doelgroepen die financiële steun moeten krijgen en doelgroepen die gefaciliteerd moeten worden met bijvoorbeeld een lening met een gunstig rentepercentage. Dit stelt gemeenten in staat om middelen gericht in te zetten en ervoor te zorgen dat ze bijdragen aan zowel de bestrijding van energiearmoede als het behalen van de duurzaamheidsdoelstellingen.

Omarm de kracht van data voor een duurzame toekomst

De strijd tegen energiearmoede is nauw verbonden met de bredere duurzaamheidsdoelstellingen van gemeenten. Door de juiste tools te gebruiken, zoals het Dashboard Energiearmoede, kunnen beleidsmakers gerichte en impactvolle beslissingen nemen. Dit niet alleen om de meest kwetsbare huishoudens te helpen, maar ook om bredere doelen zoals CO2-reductie en klimaatneutraliteit te bereiken.

Mijn advies aan gemeenten is dan ook: omarm de kracht van data. Zet het Dashboard Energiearmoede in om zowel energiearmoede als duurzaamheid effectief te bestrijden. Samen kunnen we zorgen voor een duurzamere, eerlijkere en gezondere toekomst, waarin we niet alleen de kwetsbaren helpen, maar ook onze planeet beschermen.