‘Te weinig aandacht voor preventie kindermisbuik’

Deze kritiek komt van vakbond CNV en Movisie, het kennis- en adviescentrum voor maatschappelijke ontwikkeling.

Om seksueel misbruik in de kinderopvang te voorkomen zijn een meldcode, protocollen en vier ogen op de groep niet genoeg. Er is aandacht nodig voor sfeer en omgang in de kinderopvang. Leidsters en management moeten signalen van misbruik herkennen en het onderwerp bespreekbaar maken.

Movisie ontwikkelde vorig jaar een beleidsinstrument om seksueel misbruik te voorkomen. Bedoeld voor de residentiële jeugdzorg, maar ook toepasbaar voor de kinderopvang, zegt ontwikkelaar Marijke Lammers. Het hebben en gebruiken van een dergelijke preventierichtlijn zou een criterium moeten zijn waarop gemeenten kinderopvangorganisaties toetsen.

De commissie-Gunning onderzocht hoe het grootschalige misbruik van zeer jonge kinderen in de Amsterdamse zedenzaak kon plaatsvinden en deed aanbevelingen (Zie onderstaande ‘Zes hoofdconclusies’). Goede aanbevelingen, aldus Movisie en CNV. Maar zij vinden het een gemiste kans dat in de onderzoeksvraag en het rapport de aandacht voor preventie te mager is.

Instrumenteel

‘Het rapport is te instrumenteel, gaat vooral over maatregelen als misbruik van kinderen al heeft plaatsgevonden’, vindt Lammers. ‘En te weinig over hoe je openheid creëert om het onderwerp bespreekbaar te maken. De fysieke omgang met kinderen blijft een taboe.’

Lammers herkent dat beeld uit de jeugd- en gehandicaptenzorg waar ze projecten begeleidde rondom de seksuele ontwikkeling van kinderen en de omgang tussen professionals en kinderen. ‘Hoe ga je om met een kind dat op schoot kruipt, of zijn eigen seksualiteit ontdekt? Over hoe je hier als professional op reageert wordt nauwelijks gesproken.’

Het beleidsinstrument van Movisie voor de jeugdzorg bevat een checklist die ook geschikt is voor de kinderopvang, zegt Lammers. Is er een omgangscode voor medewerkers, een richtlijn voor professioneel omgaan met afstand en nabijheid en seksualiteit? Is er voorlichting over beleid rondom misbruik? ‘Voor medewerkers en ouders, maar ook voor kinderen. Je kunt aandacht besteden aan hun weerbaarheid en ze leren wat een ja- en neegevoel is.’ Op de checklist staat ook de verantwoordelijkheid van leidinggevenden om deze onderwerpen regelmatig te bespreken en een veilige sfeer voor feedback te creëren.

Dat laatste is hard nodig, zegt CNVbestuurder Karin Kasper. In de kinderopvang heerst angst, constateert zij. ‘We horen dat leidsters elkaar niet goed durven aanspreken op ongewenst gedrag of naar hun leidinggevende durven stappen.’ Vorig jaar, voordat de Amsterdamse zedenzaak aan het licht kwam, interviewde CNV tientallen leidsters over ethische dilemma’s, waaronder misbruik en fysiek contact met kinderen. Na de zedenzaak wilde geen van de geïnterviewden meer medewerking verlenen aan het boek dat zou worden uitgebracht, ook niet anoniem. ‘Die angst moet weg. Medewerkers moeten zich gedragen voelen door hun leidinggevenden.’ Het Bureau Kwaliteit Kinderopvang (BKK) is er druk mee bezig, meldt Kasper. Het BKK, waarvan Kasper ook bestuurslid is, werkt met 40 miljoen euro rijkssubsidie aan verbetering van de pedagogische kwaliteit van de kinderopvang. ‘We gaan een nieuwe cursus aanbieden over het herkennen van misbruiksignalen bij zowel collega’s als kinderen en over het elkaar aanspreken op ongewenst gedrag.’ Met de ROC’s overlegt het BKK over meer aandacht voor deze onderwerpen in de opleiding tot pedagogisch medewerker.  

-----------------------------------

CNV: BIG-registratie

Een opvallend geluid van de hoeder van werknemersbelangen. Vakbond CNV vindt het onbegrijpelijk dat medewerkers in de kinderopvang niet net zo streng worden gescreend als medewerkers in de zorg. Het CNV wil dat de BIG-registratie voor de zorgsector wordt uitgebreid naar de kinderopvang. De vakbond werkt aan een voorstel om de Wet-BIG (Wet op de Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg) daarvoor te wijzigen.

CNV-bestuurder Karin Kasper: ‘Met een Verklaring Omtrent het Gedrag haal je alleen die gevallen eruit waarin een veroordeling is geweest. Terwijl je de BIG-registratie al kunt verliezen met een tijdelijke schorsing wegens ongewenst gedrag.’ Dat wellicht mensen ten onrechte uit de kinderopvang worden geweerd, neemt Kasper voor lief. ‘Voor hen zal de vakbond opkomen. Maar liever dat, dan pedofielen die door de mazen van de wet glippen en slachtoffers maken.’

------------------------------------

Zes hoofdconclusies

De commissie-Gunning trekt zes hoofdconclusies:

• Een groep kinderen mag niet lang alleen zijn met één volwassene;
• Signalen van seksueel misbruik moeten eerder worden opgemerkt en instanties moeten beter samenwerken;
• Opleidingsniveau van de medewerkers en de formatieopbouw van een kinderdagverblijf moeten borgen dat medewerkers in staat zijn het kind veiligheid te bieden;
• Wervings- en selectieprocedure personeel moet strikter worden uitgevoerd;
• Het bestuurlijk toezicht maar met name de handhaving door de gemeente moet met meer kracht ter hand wordengenomen;
• Aan kinderdagverblijven moeten strengere kwaliteitseisen worden gesteld.