Storytelling in het sociale domein: leren van verhalen

Het vertellen van verhalen helpt om verandering in processen op gang te brengen. In de gemeente Best werd een patstelling  doorbroken met storytelling. ‘Het was een openbaring’, volgens wethouder Theo Reijnders. Loon op Zand en andere gemeenten gaan er nu ook mee beginnen.

Pedagogische civil society
Vanuit de beleidskamers op het gemeentehuis in Best werd gewerkt aan het ontwikkelen van een visie op de ‘pedagogische civil society’ waarbij ervan uit wordt gegaan dat het grootbrengen van een kind een gemeenschappelijke activiteit is van burgers en professionals. ‘De beleidsmedewerkers hadden de visie gemaakt, maar de beroepskrachten wilden er niet echt in mee’, aldus Anne Czyzewski van K2 Next Generation. Het vertellen van verhalen bleek uitkomst te bieden.

 
Problemen

Bij storytelling vertellen beroepskrachten over hun werk en de problemen die ze daarbij tegenkomen. Zo kan een peuterjuf kennis willen overdragen als een kind naar de basisschool gaat, maar kan de juf ‘met een schone lei’ willen beginnen. Of zo kan het dorp vol vlaggen hangen als het Centrum voor Jeugd en Gezin wordt geopend, terwijl de beroepskracht zich afvraagt wat er nou eigenlijk veranderd is.

Lijn in verhalen
Door te praten worden grote en kleine verhalen ‘gevangen’. In Best kwamen zo 60 verhaaltjes naar voren die daarna geanalyseerd werden. Czyzewski: ‘Dan blijkt dat mensen vaak tegen hetzelfde aanlopen, dat er een lijn te ontdekken is in al die verschillende verhalen. Bovendien blijkt vaak dat er ook al heel veel goed gaat.’

Het verhaal van Presley
Uit de verschillende verhalen is in Best één groter verhaal gedistilleerd, het verhaal van Presley. Een verzonnen verhaal, maar wel met elementen die in de verhalen naar voren kwamen. Het verhaal laat haarfijn zien hoe zaken goed kunnen gaan en waar ze mislopen. Bovendien is het gebaseerd op de situatie in Best en dus zijn de elementen herkenbaar. ‘Het is maar een verhaal’, vertelt Czyzewski, ‘maar mensen begrijpen het dus begrijpen ze waar het probleem ligt.’

Speech

‘Het verhaal van Presley’ zoemt sindsdien rond. Op het gemeentehuis, in het sociale domein en ook daarbuiten. Beroepskrachten vertellen het elkaar, wethouders vertellen het wethouders en inmiddels wordt het ook (soms in delen) verteld door een corporatie aan haar huurders en door de burgemeester tijdens een speech.

Fascinerend
Wethouder Reijnders van Sociale Zaken liep op voorhand niet over van enthousiasme. ‘Ik had een zeer relativerende houding’, zegt hij. Maar de ambtenaren waren enthousiast en ik dacht ‘ach, ik ga wel kijken wat er gebeurt.’ De eerste sessie vond hij inspirerend, maar toen hij bij de afsluiting van de tweede sessie binnenkwam, gebeurde er iets ‘dat had ik nog maar zelden meegemaakt’. Alle neuzen van de ruim 20 professionals stonden dezelfde kant op. ‘Ze geloofden er allemaal in, heel fascinerend wat daar gebeurd was’, zegt hij enthousiast.

Grenzen verleggen
Hij vertelt ook regelmatig het verhaal van Presley om duidelijk te maken hoe zaken in elkaar steken. Bovendien bedient hij zich vaker van de techniek om via een verhaal de aandacht van een publiek vast te houden. ‘Je moet de guts hebben om het te gaan doen, je grenzen durven verleggen, maar dan is het een openbaring.’

Loon op Zand
De patstelling in de visie waar het in Best allemaal mee begon, is inmiddels doorbroken en dankzij de verhalen is de samenwerking tussen de beroepskrachten sterk verbeterd, klinkt vanuit het gemeentehuis. En het idee van Storytelling blijft niet binnen de gemeentegrenzen. In Loon op Zand begint binnenkort een project en ook Eindhoven en Den Haag hebben interesse.