Stel bij GALA de aanpak centraal

Het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) is een mooie, maar ook stevige opgave. En dat in een tijd waarin veel gemeenten kampen met een tekort aan personeel. Daardoor bestaat echter ook het gevaar dat gemeenten zich alleen gaan richten op onderdelen van het GALA, en dan vooral die onderdelen waar ze al actief in zijn. De integrale aanpak, waarin het GALA wil voorzien, kan daarmee uit het oog worden verloren. Stel daarom niet de afzonderlijke onderdelen maar de aanpak zelf centraal.

Sinds de presentatie begin februari zijn gemeenten druk bezig met het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA). De 300 miljoen euro die hier jaarlijks beschikbaar voor is willen ze immers niet laten liggen. Dat betekent wel dat ze vóór november met plannen moeten komen op het gebied van preventie, gezondheid en sociale basis. En niet te vergeten: de integrale aanpak.

IJsland

Het fundament voor die integrale aanpak ligt er al en komt uit IJsland. In Nederland wordt die aanpak nu breed geïntroduceerd onder de naam ‘Opgroeien in een Kansrijke Omgeving’ (OKO). OKO heeft binnen het GALA al een bescheiden plek gekregen, maar wordt daarbij vooral gezien als aanpak om het gebruik van alcohol, tabak en drugs onder jongeren te voorkomen en hun welbevinden te verbeteren.

Dat is een gemiste kans. OKO is namelijk een veel bredere aanpak op het gebied van preventie, gezondheid en sociale basis die niet alleen voor jongeren, maar ook voor andere levensfasen ingezet kan worden. Het is een aanpak waarbij de sociale basis van jongeren wordt versterkt door deelname aan groepsactiviteiten op het gebied van sport, muziek, kunst en vrijwilligerswerk. De lokale gemeenschap wordt hier nauw bij betrokken.

Gemeenschapsaanpak

Vorig jaar schreef ik een position paper waarin ik pleit voor een brede gemeenschapsaanpak op basis van de aanpak in IJsland. Bij die brede aanpak wordt ingezet op ontmoeten en bewegen voor álle levensfasen; met activiteiten op het gebied van sport, muziek, kunst en vrijwilligerswerk die geworteld zijn in de lokale gemeenschap.

Net als in IJsland zou bij die aanpak vanuit knooppunten gewerkt moeten worden. Voor kinderen en jongeren is de school het knooppunt van waaruit activiteiten plaatsvinden, bij volwassenen en ouderen kan dat het dorpshuis of wijkcentrum zijn. Daarnaast moeten de activiteiten niet alleen op vrijwilligers draaien, maar moet er net als in IJsland professionele ondersteuning zijn. Welzijnswerk in de breedste zin – van jongerenwerk tot bibliotheken – moet voor die ondersteuning zorgen.

Terug naar GALA

Deze brede gemeenschapsaanpak sluit naadloos aan bij het GALA en voorziet in de gerichte lokale en regionale aanpak die met het GALA wordt beoogd. Alle onderdelen van het GALA kunnen hieraan gekoppeld worden: van het versterken van de sociale basis tot beweegactiviteiten en cursussen valpreventie in het dorpshuis of wijkcentrum.

Daarom roep ik op tot landelijke inzet op deze brede gemeenschapsaanpak. Vanuit OKO, dat gericht is op jongeren van 10 tot 18 jaar, moet de aanpak verbreed worden naar kinderen, volwassenen en ouderen. Over die verbreding ben ik, vanuit het netwerk Met Andere Ogen, inmiddels in gesprek met het Trimbos-instituut, initiatiefnemer van OKO, en het Nederlands Jeugdinstituut. Wie sluit zich aan bij dit initiatief?

Jouke Douwe de Vries is wethouder Sociaal Domein, Welzijn, Onderwijs en Financiën in de gemeente Noardeast-Fryslân.