Staatssecretaris Jetta Klijnsma: ‘Knokken voor armoedebeleid’

In de media waarschuwt u dat 1,5 miljoen Nederlanders risico lopen op armoede. In de Tweede Kamer benadrukt u dat Nederland relatief gezien weinig armoede kent. Hoe ernstig schat u het probleem nou in?

Zolang mensen in de WW zitten of voorheen tweeverdiener waren is werkloosheid nog wel op te vangen. Maar een ander verhaal wordt het als mensen van de WW naar de bijstand gaan, omdat het nog niet is gelukt een nieuwe baan te vinden. Van gemeenten hoor ik dat de vraag naar bijstand en schuldhulpverlening oploopt en dat is zorgelijk. En dan gaat het dus niet alleen om mensen die al op het minimum zaten, maar ook om mensen die een modaal inkomen hadden en geen enkele buffer. Aan hen wil ik de boodschap afgeven: let een beetje op je portemonnee. Meld je bij werkloosheid als de drommel bij het Werkplein en indien nodig bij budgetbeheer; de voorzieningen zijn er.

Om die voorzieningen op peil te houden is geld nodig. En gemeenten staan voor bezuinigingen.

De afgelopen jaren hebben veel gemeenten, vooral die met linksige colleges, extra geld geïnvesteerd in de armoedebestrijding en dat heeft goed geholpen. Ik zie wel dat gemeenten het nu moeilijk hebben en ik snap dat er heroverwegingen worden gemaakt. Aan het begin van de vorige collegeperiode was er veel extra geld te vergeven, dat was een stuk makkelijker coalities sluiten. Het wordt een stuk ingewikkelder voor degenen die er straks met een heel ander financieel plaatje voor staan. Maar ik blijf er zeer voor knokken dat er voldoende geld wordt ingezet op armoedebeleid. Heroverwegen is nodig, en dat de armoedebestrijding ook tegen het licht wordt gehouden snap ik, maar laat het wel in evenwicht zijn met alle andere bezuinigingen.

U maakt het gemeenten niet gemakkelijk een stevig armoedebeleid te blijven voeren. Er is al bezuinigd op het participatiebudget en op re-integratie en gemeenten hebben weinig financiele ruimte om zelf keuzes te maken.

De afgelopen jaren is al heel veel extra inzet gepleegd. Er is geld naar gemeenten gegaan voor de bestrijding van jeugdwerkloosheid, verbetering van de schuldhulpverlening en armoedebestrijding. De uitkeringen zijn niet gedaald en gemeenten hoeven niet zelf op te draaien voor de stijging in de bijstand. Dat scheelt echt miljarden. Een onsje minder bouwen en wonen en een onsje meer schuldhulp, dat zou mooi zijn.

Commissies zoeken in opdracht van het kabinet naar 20 procent bezuinigingen. Het is lastig plannen maken met een dergelijk vooruitzicht.

Ik snap dat dat veel onzekerheid bij gemeenten veroorzaakt. Het zal ongetwijfeld repercussies hebben voor onderdelen van de gemeentelijke begrotingen.

Als gemeenten gaan bezuinigen op armoedebestrijding, dan komt het nog meer aan op de vrijwilligers, zegt u. Doelt u daarmee ook op de voedselbanken?

Vrijwilligers hebben nu al een grote rol en daar heb ik een hoge pet van op. Belangrijk is dat gemeenten daar ook goede afspraken mee maken. Ik weet dat het bestaan van voedselbanken soms als ongemakkelijk wordt ervaren, maar ik heb daar minder moeite mee. Mensen vinden de drempel er blijkbaar laag. De laatste jaren zijn de lijnen met de gemeenten veel korter geworden, waardoor de voedselbanken bijvoorbeeld goed doorverwijzen naar de schuldhulpverlening. Bovendien voorkomt het dat veel voedsel wordt weggegooid en ben ik blij met de vrijwilligers die er werken. Het is mijn inzet dat mensen over hun eigen portemonnee beschikken, maar ik zie ook de meerwaarde van die voedselbanken in de armoedebestrijding wel, zeker als het gaat om het doorverwijzen.

In de Tweede Kamer wordt, ook door uw eigen PvdA, getwijfeld aan de inzet van gemeenten op het gebied van armoedebestrijding. Extra geld nemen ze aan, om op vaste budgetten te bezuinigen. U staat erbij en kijkt ernaar, zegt de SP, en verwijt u ‘gratis medeleven’.

Dat is echt een goedkoop verwijt aan mij, want er is een waslijst aan maatregelen die zijn getroffen en waaraan wordt gewerkt, maar vooral ook aan die gemeenten. Ik bespeur bij hen eenzelfde commitment. Die verwijten zijn ongefundeerd, bewijs heb ik in ieder geval nog niet gezien. Ik zou niet graag raadslid of bestuurder zijn van de SP, want dan word je door je eigen Kamerfractie blijkbaar niet serieus genomen. Ik mag er op aangesproken worden dat de gemeenten hun werk goed kunnen doen. Maar ik zie de gemeenten niet primair als uitvoerders, zoals de SP dat blijkbaar wel doet, maar als mede-overheden met eigen verantwoordelijkheden.