Kunst biedt troost terwijl cultuursector wacht op steun

Het Amsterdams Fonds voor de Kunst (AFK) opent samen met de gemeente Amsterdam een 'snelloket' waar kunstenaars binnen een week een kleine subsidie kunnen krijgen om een kunstproject te realiseren dat reageert op de coronacrisis, en ook binnen de huidige maatregelen uitgevoerd kan worden. Kunst kan de nodige troost bieden in crisistijd, is de gedachte. Ondertussen wacht de cultuursector nog met spanning op een economisch steunpakket vanuit het rijk. 

Binnen de beperkingen
'Kunstenaars, zowel professionals als amateurs, kunnen een aanvraag doen', legt Annabelle Birnie, directeur van het AFK, uit. 'De regeling is erop gericht dat makers die nu thuiszitten, dingen gaan bedenken die wél kunnen. Waar ook alle Amsterdammers wat aan hebben, binnen de beperkingen van het RIVM.' Dan gaat het om kunstprojecten die online verspreid kunnen worden, zoals virtuele tours, livestreams of podcasts, maar ook 'offline kunst', waarvan publiek op gepaste afstand kan genieten.

Zeven dagen
Op de eerste dag dat het (online) loket geopend is, zijn al dertig mensen aan de slag gegaan met het aanvraagformulier. Woensdag worden de eerste tien aanvragen beoordeeld. Toegekende subsidies - van 1.500 tot 5.000 euro - worden zeven dagen later al verstrekt, zodat kunstenaars zo snel mogelijk aan de slag kunnen. Directeur Birnie: 'De vereiste is normaal dat een project pas over dertien weken begint. Nu is het niet over, maar binnen dertien weken.'

Troostrijk
'Juist een kunstenaar kan goed vooruit zien op de dingen die actueel zijn. Bovendien kan kunst ook heel troostrijk zijn', zegt Birnie. Amsterdamse wethouder Touria Meliani (kunst en cultuur, GroenLinks) beaamt dat. Zij benoemt ook expliciet de benarde situatie van de culturele sector: 'Veel kunstenaars zijn hun opdrachten kwijt geraakt.' Op die manier lijkt de regeling ook een voorzichtig steuntje in de rug van getroffen kunstenaars.

Voortvarendheid van het kabinet
Toch zullen de geringe bedragen - die bovendien niet gelden voor instellingen die al een langdurige subsidie krijgen - de Amsterdamse cultuursector niet redden, weet ook directeur Birnie. 'Dit is iets kleins wat je nu kunt doen, maar we zijn voor het bredere pakket aan maatregelen afhankelijk van de voortvarendheid van het kabinet. De toekomst van de cultuursector is natuurlijk zorgelijk. Dit is geen aangelegenheid van Amsterdam alleen, of van de fondsen alleen.' Birnie noemt ook de berekening die een aantal brancheorganisaties en bonden uit de culturele sector onlangs maakten: de gehele culturele en creatieve sector lijdt tot 1 juni naar schatting bijna 1 miljard euro verlies. Een overbruggingsfonds van 'honderden miljoenen' is nodig volgens Jan Zoet, voorzitter van vakbond Kunsten '92.

Brandbrief
Eerder trok de Museumvereniging al aan de bel. Die gaf aan dat een kwart van de Nederlandse musea nog voor het einde van het jaar failliet kan zijn als er geen steunpakket komt. De vereniging vraagt onder meer gemeenten om de huur voor musea zes maanden lang kwijt te schelden. In Den Haag riep de Haagse Stadspartij het college op om met een noodfonds te komen omdat maatregelen vanuit het rijk misschien te laat komen. Dinsdag kregen de cultuurwethouders van de vier grote steden en cultuurminister Van Engelshoven (D66) een brandbrief van veertien grote culturele instellingen die aandringen op een 'robuust' fonds om de sector door de crisis te loodsen.

Eerst het kabinet
Wethouder Meliani had al beloofd te onderzoeken of de gemeente kan bijspringen als landelijke maatregelen niet genoeg blijken. Ze is, in samenwerking met het AFK, nog bezig met een inventarisatie van de schade in de Amsterdamse cultuursector. Maar de ogen zijn met name gericht op minister Van Engelshoven, die vooralsnog de boot afhoudt: 'We zijn hard aan het werken, ik hoop zo snel mogelijk met een pakket maatregelen te komen.' Ook AFK-directeur Birnie wacht op het pakket van Van Engelshoven. 'Eerst moet het kabinet iets optuigen. Dan moeten we in Amsterdam gaan kijken wat er aanvullend kan gebeuren. Voor de tussenliggende periode kunnen we, voor makers en kleine zelfstandigen, zoiets doen als een snelloket.'