‘Simpele subsidie maakt veel los’

VWS-regeling voor verveelde jeugd smaakt naar meer

We zijn zeker dankbaar, zegt Esther Bovens, lid van het sociaal team in Roerdalen. Haar collega’s liepen al langer rond met de wens voor een jeugdhonk in elk dorp van de Limburgse gemeente. Geen overbodige luxe, want voor de Roerdalense jongeren zijn er weinig open inloopplekken. En in de coronazomer lag verveling op de loer. Of vervelend gedrag. Of erger. ‘Al is Roerdalen een gemeente met kleine dorpjes, we hebben wel wat stadse problemen,’ zegt Bovens. ‘En toen de subsidie kwam, vielen de puzzelstukjes in elkaar.’

Het gewenste jeugdhonk wordt nu realiteit, het wordt een mobiel honk, zodat het in elk dorp kan staan, en daarvoor wordt een oude stadsbus omgebouwd en gepimpt. De jongeren zijn vanaf het begin betrokken; bij de aanschaf van de bus, de sloop, de aankleding van de binnenkant en de buitenkant, de verslaglegging via sociale media en de organisatie van de officiële opening. Iedere jongere kon het thema kiezen dat het beste past bij zijn talenten en motivatie.

Voor de jongerenwerker was het voordeel van het project dat er volop contact is met de jongeren. Daarmee werkt de bus ook preventief, zegt Bovens. Een simpele bus, een simpele subsidie, die veel heeft losgemaakt. Allerlei organisaties zijn inmiddels aangehaakt, ambtenaren van verschillende gemeentelijke afdelingen werken mee met bijvoorbeeld standplaatsvergunningen, vaders meldden zich als vrijwilliger en Arriva heeft manuren aangeboden voor mogelijke reparaties. De bus zal straks behalve jeugdhonk ook een ontmoetingspunt zijn voor alle inwoners. En in de bus zullen gesprekken worden georganiseerd over bijvoorbeeld coronakwesties. Esther Bovens klinkt bijna onthutst: ‘We hebben 35 jongeren in beweging gekregen, ze bouwen aan hun eigen jeugdhonk terwijl ze ook nog eens dienstbaar zijn aan de samenleving. De jongeren zijn hier nu de verbindende factor.’

Het enthousiasme in Limburg over wat een subsidie van 10.000 euro kan doen, is ook te vinden in Drenthe. In De Wolden, met zeventien dorpen een uitgestrekte gemeente, kreeg het Jeugd aan Zet-project de naam ‘Summer Madness’. En niets was te gek. Waterskiën, suppen, paintballen, levend sjoelen. Alles werd georganiseerd door de jongeren zelf, zodat ze konden ervaren wat daar allemaal bij komt kijken. Jongerenwerker Mascha Konterman van Young De Wolden, de jongerentak van het welzijnswerk: ‘Drie meiden wilden het lasergamen organiseren. Dat kon niet in de sporthal, wel in het dorpshuis. Ze zijn uren bezig geweest met het afplakken van de ramen om het zo donker mogelijk te maken, er kwamen heel wat vuilniszakken aan te pas. Het was steeds weer geweldig om te zien hoeveel kracht er in de jongeren zit.’

De subsidieregeling kwam op het juiste moment, vindt Konterman. ‘De festivals en dorpsfeesten gingen niet door, terwijl dat voor onze jongeren belangrijke onderdelen zijn. De Summer Madness kon niet alles vervangen, maar we hebben de periode toch zeker wat draaglijker kunnen maken.’

Statushouders
De subsidieregeling Jeugd aan Zet in Crisistijd was bedoeld voor ‘gewone’ jongeren, jongeren die niet in de kaartenbakken zitten, niet bekend zijn bij de gemeente. Hoe vind je die, zeker nu de scholen gesloten waren? Er was ook nog eens haast bij, de subsidie kwam vlak voor de vakantie. CDA-wethouder Susanne de Roy van Zuydewijn van de gemeente Bloemendaal prijst haar ambtenaren voor de snelle zoektocht naar jongeren voor het project ‘Summerschool’. En ze prijst de jongeren die in dat kader een paar weken les gaven aan statushouderskinderen en met hen op stap gingen, naar strand of pannenkoekenhuis. ‘Uiteindelijk hadden we wel drie vrijwilligers op een statushouderskind kunnen hebben. Een eyeopener, dat er in onze gemeente kinderen zijn die zo maatschappelijk bewust zijn en zich uit eigen gedrevenheid aanmeldden.’

Uit gedrevenheid, of uit verveling? Bij Julian Sikkes (17) uit Bloemendaal speelde het allebei, zo vertelt hij eind augustus tijdens een evaluatiemiddag met nog een paar jonge vrijwilligers van de Summerschool. ‘Het was heel speciaal om aan kinderen iets te leren terwijl ik zelf nog een kind ben en ook niet alles weet.’ Twee dagen per week het huis uit was een mooie bijkomstigheid. ‘Ik game veel met mijn vrienden en dat kon wel op mijn eigen kamer, maar ik merkte toch dat ik soms geïrriteerd raakte. Niet omdat mijn ouders zo erg zijn hoor, maar de bank in de woonkamer had ik nooit meer voor mij alleen.’

Rellen voorkomen
Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) beperkte de subsidieregeling tot 500.000 euro, te verdelen over maximaal 50 gemeenten met niet meer dan 60.000 inwoners. Was het niet beter geweest om daar wat bovenop te doen en het ook beschikbaar te stellen voor grotere gemeenten? Had dat wat rellen kunnen voorkomen? Wethouder De Roy van Zuydewijn durft het niet te beantwoorden. ‘Het is al moeilijk te zeggen of het bij ons overlast heeft voorkomen. Daarvoor was het project met de Summerschool te kleinschalig. Voor de kinderen die deelnamen is het hopelijk leerzaam geweest en iets waar ze met veel plezier op terugkijken’, zegt ze.

‘Zo’n programma kan mogelijk helpen om overlast van jongeren te voorkomen, maar bij bepaalde groepen jongeren is het meer een kwestie van lange adem,’ denkt Joan de Zwart-Bloch, burgemeester van Blaricum. De keuze om alleen kleinere gemeenten te bedelen, kan ze volgen. ‘Daar zijn kortere lijntjes, er kan snel geschakeld worden. En ik neem aan dat in de grote steden al veel van dit soort projecten draaien, dat ze daar al veel meer ingespeeld zijn op groepen kinderen die nooit op vakantie gaan.’ In Blaricum stond het thema ‘verveling onder jongeren’ al op de agenda voordat de subsidieregeling bekend werd. Joan de Zwart-Bloch: ‘We waren ons ervan bewust dat de jongeren hun vriendjes misten, en op zoek waren naar vertier. Daarom hadden we professionals die zich bezighouden met jongerenactiviteiten al gevraagd om een tandje bij te zetten in de zomer, om jongeren in ieder geval iets te bieden.’

Strandwacht
De subsidie van Jeugd aan Zet maakte het mogelijk om Blaricumse jongeren op te leiden tot junior-strandwacht. Een deel van het geld ging naar de jongeren, die ieder een bon van 50 euro kregen om te besteden bij lokale ondernemers. De Zwart-Bloch: ‘Al waren de jongeren zo enthousiast dat we ze bijna geld hadden kunnen vragen.’

De junior-strandwachten kregen een EHBO-cursus, leerden reddend zwemmen en volgden een communicatietraining: Hoe spreek ik iemand het beste aan op de coronamaatregelen?- Jongeren blij, en de KNRM ook, want nieuwe aanwas voor de reddingsbrigade is verzekerd, volgens de burgemeester. ‘De jongeren zijn nog steeds niet bij de strandwachten weg te slaan.’ Het hele project is volgens haar goed gedocumenteerd, er ligt een draaiboek klaar voor de volgende keer.

Winterschool
De volgende keer, hoe zit het daarmee? Summer Madness, Summerschool, juniorstrandwachten, een bus pimpen tot mobiel jeugdhonk, lasergamen in het dorpshuis: het is weer voorbij die mooie zomer. En de subsidiepot is leeg. Wat nu? Wat straks?

‘Hoe kun je dingen toch mogelijk maken voor jongeren?’ Dat is voor burgemeester Roger de Groot van De Wolden als vraag blijven hangen. ‘Ik zie dat als aandachtspunt bij de landelijke coronamaatregelen. Als er weer een vorm van een lockdown komt, moeten we meer oog hebben voor wat er nog wel door kan gaan.’ Wethouder De Roy van Zuydewijn zegt het hem na: ‘Als we weer zo’n periode krijgen, moeten we nadenken over een actievere rol als gemeente. Vooral moeten we dan het buitensporten zoveel mogelijk in stand houden.’

De Bloemendaalse wethouder geeft aan graag door te gaan met de Summerschool. Of een Winterschool. ‘Het zou jammer zijn als het hierbij blijft. We hebben nu gezien dat een beperkte financiële impuls een groot effect kan hebben.’’ Het zijn woorden die Eric Gerritsen, secretarisgeneraal van het ministerie van VWS, ook uitsprak tijdens zijn bezoek onlangs aan de Summerschool in Bloemendaal. Kleine bijdrage, groot succes.

Nu ook Hubert Bruls namens de burgemeesters van de veiligheidsregio’s heeft aangegeven dat er in de winter ‘iets leuks’ moet komen voor jongeren, als corona dan nog heerst, lijkt de boodschap op belangrijke bestuurlijke plekken te zijn geland. ‘Zonder subsidie was ons project evengoed met liefde uitgevoerd door de vele vrijwilligers. Meerdere KNRM-medewerkers hebben zelfs vakantiedagen opgenomen om het project vrijwillig te begeleiden,’ zegt De Zwart-Bloch. Toch vond ze de subsidie cruciaal. Die zorgde ervoor dat het strandwachtenproject met ruim en goed kon worden opgezet. En het droeg bij aan de motivatie. De Zwart-Bloch: ‘Het is heel goed dat het ministerie dit heeft ingezet. Het bracht zoveel mensen in beweging en het maakte ze creatief. Zeker in deze tijd is dat van groot belang. We hebben een fantastische zomer kunnen draaien. Wat zou het mooi zijn als dit volgend jaar weer lukt.’

Nieuwe budgetten
Een nieuwe ronde subsidie is meer dan welkom. Al probeert het sociaal team in Roerdalen het op eigen kracht. Of eigenlijk met de kracht van de jongeren. ‘De jongeren die betrokken zijn bij de bus gaan nu zelf nieuwe budgetten proberen te regelen, al helpen we wel een handje. Daar leren ze ook weer veel van. Ik denk dat we in Roerdalen laten zien dat er een andere beweging is, naast de negatieve berichten in de media. We hebben een positieve draai weten te geven aan de coronatijd’, zegt Esther Bovens

Klaar voor tweede ronde
De subsidieregeling ‘Jeugd aan Zet in Crisistijd’ van het ministerie van VWS is bedacht door Marco Out, burgemeester van Assen en portefeuillehouder Bevolkingszorg in het Veiligheidsberaad, Astrid Nienhuis, burgemeester van Heemstede, en Anky Griekspoor, gemeentesecretaris en voorzitter van het Landelijk Netwerk Bevolkingszorg en vanuit die rol onderdeel van de Rijks Crisisorganisatie. Nienhuis en Griekspoor kijken positief terug.

Astrid Nienhuis: ‘Ik ben blij dat het gelukt is om vijftig gemeenten te laten meedoen. Ik vind het vooral mooi om te zien hoeveel ruimte jongeren hebben gekregen bij de projecten en zelf een grote rol spelen. Ook in Heemstede hebben we meegedaan, met sportactiviteiten door en voor jongeren. En we gaan door met plannen om hen betrokken te houden. Want dat is de reden waarom ik hier zelf mee aan de slag ben gegaan. Hoe konden we ze bereiken, wat konden we voor ze betekenen nu ze thuis moesten zijn en de frustratie merkbaarder werd. Ik wilde jongeren een stem geven. Zeker met het oog op de komende lokale verkiezingen is het goed om jongeren uit de schaduw te trekken en ze serieus te nemen.’

Anky Griekspoor: ‘Veel kleinere gemeenten zijn blij geweest met het extra geld voor de reguliere jeugd. Wel hebben we gehoord dat veel burgemeesters de aankondigingsbrief niet of te laat op hun bureau hebben gekregen door een combinatie van coronabezetting bij postkamers en beleidsafdelingen en verzending aan de vooravond van een aantal vrije dagen. Daardoor hebben we enkele teleurgestelde burgemeesters aan de lijn gehad. Aan de andere kant: dan hadden we nog vaker nee moeten verkopen. Ook burgemeesters van grotere gemeenten lieten weten dat ze hun jongeren een mooi project hadden gegund. Al met al genoeg redenen om met het ministerie in overleg te gaan over een tweede ronde.’