‘Schuldhulp lang niet uit problemen’

Dat schrijft de ‘Informele werkgroep schuldhulpverlening’ in een notitie aan de staatssecretaris. De werkgroep bestaat uit tien deskundigen, schuldhulpverleners en bestuurders.

Klijnsma heeft een wetsvoorstel klaar waarin ze gemeenten verplicht iedereen schuldhulp te bieden binnen een maximale termijn van 4 weken. ‘Het is goed dat eisen aan de gemeente worden gesteld met betrekking tot wachttijd en dat preventie en nazorg meer aandacht krijgen. Maar als er straks geen wachtlijsten meer zijn, zegt dat nog niks over het succes van die trajecten waar mensen in terechtkomen’, zegt Nadja Jungmann, adviseur bij Hiemstra en de Vries, namens de werkgroep. ‘De praktijk van de schuldhulpverlening is enorm complex. Zolang daar niks aan verandert, los je de problemen ook niet echt op. Ook meer geld is niet per se de oplossing. Er zijn genoeg gemeenten die het wat betreft de wachttijden al prima hebben geregeld, maar die alsnog vastlopen.’

De moeilijkheid zit volgens Jungmann onder meer in de grote hoeveelheid partijen waarvan een schuldhulpverlener afhankelijk is. ‘Een bank die moet meewerken bij het vlot openen van een rekening. De belastingdienst waar toeslagen moeten worden aangevraagd, instanties voor de uitkering… ‘ Daarnaast frustreert de bijzondere invorderingspositie van onder meer de IB-Groep, de Belastingdienst, zorgverzekeraars en het Centraal Justitieel Incassobureau een schuldhulpproces vaak, vinden de schrijvers. Die partijen krijgen bijvoorbeeld voorrang bij het aflossen van de schulden of ze mogen meer terugvorderen dan andere crediteuren.

Minnelijk

Jungmann: ‘Er zijn allemaal regels die op zich begrijpelijk zijn. We snappen dat privacywetgeving het vroegtijdig opsporen van schulden moeilijk maakt. Er is wat te zeggen voor het argument dat iedereen gewoon alle belasting moet betalen of zijn zorgverzekering. Maar alles bij elkaar werkt het gewoon niet.’ De werkgroep vindt dat er een ‘fundamentele redesign’ nodig is. Het onderscheid tussen de minnelijke schuldhulpverlening via de gemeente en het wettelijke traject via de rechtbank zou moeten vervallen, stelt de werkgroep voor.

Nu is het voor schuldeisers verleidelijk om een minnelijk traject expres te laten mislukken, omdat de opbrengst bij een wettelijk traject zekerder is door meer controle en daarmee vaak ook hoger uitvalt. Een nieuw intakeproces moet voorkomen dat wachtlijsten zich ophopen direct na aanmelding. Ook zouden gemeenten via de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) achterliggende problemen van schuldenaren moeten aanpakken. Klijnsma hoopt op snelle invoering van de nieuwe wet, namelijk per 1 juli.