Rolmodellen moeten allochtone meisjes verleiden tot loopbaan in zorg

Lichamelijk contact met (mannelijke) patiënten vormt een van de grootste belemmeringen voor Turkse en Marokkaanse meisjes om in de zorg te gaan werken. Ook onbekendheid met de sector en het draaien van nacht- en weekenddiensten weerhoudt hen van een baan in verpleging of thuiszorg. Dat komt naar voren uit recent onderzoek van de Raad voor Werk en Inkomen (RWI) en het door de RWI ingeschakelde onderzoeksbureau Prismant.

Allochtone vrouwen zijn hard nodig in de zorg, vanwege het naderende tekort aan personeel en omdat het patiëntenbestand de komende jaren verkleurt. De instroom van Turkse en Marokkaanse meisjes is echter zeer beperkt. Slechts 0,5 procent van de werkneemsters in de zorg heeft een Marokkaanse achtergrond, terwijl ze 1,2 procent van de beroepsbevolking uitmaken. Turkse vrouwelijke werkenden (1,7 procent van de beroepsbevolking) maken maar voor 0,4 procent deel uit van het personeel in de zorg.

De genoemde cijfers zijn nog vertekend omdat schoonmaaksters hierin ook zijn meegeteld. Ter vergelijking: Het aantal Surinaamse en Antilliaanse werkneemsters in de zorgsector is wel in overeenstemming met hun aandeel in de beroepsbevolking.

Algemeen en specifiek

De ondervertegenwoordiging van Marokkanen en Turken valt deels terug te voeren op algemeen geldende factoren die ook voor autochtone studenten gelden, zoals salariëring en het carrièreperspectief. Daarnaast spelen echter specifieke culturele factoren een rol, zo komt naar voren uit het RWI-onderzoek. Zo is de algemene kennis van de Nederlandse gezondheidszorg onvolledig en grotendeels gebaseerd op de manier waarop de zorg in de landen van herkomst is geregeld. Ouderen en zieken worden daar voor een belangrijk deel toevertrouwd aan de zorg van familieleden. Het verrichten van zorgtaken wordt daardoor niet gezien als een volwaardig beroep.

Ook kampen meisjes van Turkse en Marokkaanse afkomst meer dan anderen met traditionele rolpatronen: de vrouw heeft thuis haar taken en de man werkt. Deze beelden worden ook maar moeilijk doorbroken omdat rolmodellen ontbreken: de Marokkaanse en Turkse meisjes kennen vaak niemand die in de zorg werkt. Daarnaast worstelen veel islamitische meisjes met de vraag of je volgens de Koran een man mag wassen. Ook kampen ze op dit punt met de afkeuring van hun familieleden. Uit het onderzoek blijkt overigens dat meisjes die bij een imam te rade gaan over deze kwestie, meestal te horen krijgen dat mannen wassen wel is toegestaan.

Wereld te winnen

‘Meisjes die echt geen mannen willen wassen, zijn niet voor de zorg te werven. Maar dat geldt ook voor autochtone meisjes’, stelt Mechelien van der Aalst, beleidsmedewerker bij de RWI. ‘Er is echter wel een wereld te winnen door juist deze meisjes te laten zien wat het vak precies inhoudt.’ Dat is dan ook een van de belangrijkste aanbevelingen van het onderzoek: ‘Vergroot de bekendheid van werken in de zorg en probeer zo een grotere groep ervoor te interesseren’, aldus Van der Aalst. Vooral ROC’s en zorg-instellingen zelf hebben hier een taak, denkt de RWI.

In zijn rapport adviseert de Raad om vmbo-scholieren via snuffelstages, leerwerkplekken en bedrijfsbezoekjes meer met de zorg in aanraking te brengen. Ook gastlessen op scholen en het inzetten van Turkse en Marokkaanse rolmodellen kunnen leerlingen over de streep trekken in de zorg te gaan werken. ‘Ga met ze in gesprek over werken in de zorg. Geef meisjes munitie om de discussie met hun familie aan te gaan’, aldus het rapport. ‘Het veranderen van de beeldvorming over de zorg onder Turkse en Marokkaanse gemeenschappen in zijn algemeenheid lijkt een essentiële voorwaarde voor een grotere arbeidsparticipatie.’ Van der Aalst: ‘Het blijft een lastig thema, het beïnvloeden van de beroepskeuze. Maar we hebben toch het idee dat de zorgsector te snel terzijde wordt gelegd, en dat is zonde’.