SCP: overheid moet meer verantwoordelijkheid nemen

De overheid moet meer haar verantwoordelijkheid nemen. De afgelopen decennia heeft de overheid haar rol steeds verder ingeperkt door privatisering, decentralisering en bezuinigingen, waardoor andere partijen, waaronder burgers, meer verantwoordelijkheid hebben gekregen. Te veel, vinden burgers.

De afgelopen decennia heeft de overheid haar rol steeds verder ingeperkt door privatisering, decentralisering en bezuinigingen, waardoor andere partijen, waaronder burgers, meer verantwoordelijkheid hebben gekregen. Uit het SCP-onderzoek ‘Roep om een overheid die verantwoordelijkheid neemt: Burgers over de verdeling van verantwoordelijkheden bij grote maatschappelijke opgaven,’ dat donderdag 5 juli is gepresenteerd, blijkt dat burgers vinden dat de overheid meer verantwoordelijkheid moet nemen. Dat geldt vooral op het gebied van vijf grote maatschappelijke opgaven: gezond leven, een leven lang ontwikkelen, duurzamer energiegebruik, bestaanszekerheid en hulp verlenen.

Verschillende invullingen van verantwoordelijkheid

Die verantwoordelijkheid kan de overheid volgens de ondervraagde burgers de overheid op verschillende manieren invullen. Van zachte vormen van sturing, waarbij de overheid andere partijen ondersteunt of aanspoort om actie te ondernemen, tot dwingendere vormen, waarbij de overheid zelf de regie neemt of verplichtingen oplegt aan andere partijen. Met name richting bedrijven zien burgers graag verplichtingen. Zo willen zij dat de overheid bedrijven verplicht om bij te dragen aan gemeenschappelijke doelen, zoals een schone leefomgeving. Ook woningcorporaties moeten volgens de burgers verplicht worden om woningen te verduurzamen. Verder verwachten burgers dat de overheid regels stelt over wat een reëel inkomen is, zoals het minimumloon. Daarnaast willen burgers een overheid die hen meer ondersteunt, bijvoorbeeld door gezonde gewoontes financieel aantrekkelijker te maken, zoals sporten of gezond eten.

Verantwoordelijkheid van burgers onder voorwaarden

Hoewel burgers aangeven dat zij zelf ook meer verantwoordelijkheid kunnen en willen nemen, vinden zij dat zij al veel taken op hun bord hebben liggen. Dit blijkt wanneer burgers worden gevraagd naar de verantwoordelijkheidsverdeling rond mantelzorg. Burgers zijn bereid zorgtaken op zich te nemen, zoals boodschappen doen voor naasten of familieleden begeleiden, maar zij willen wel minder verantwoordelijkheid dragen dan nu het geval is. Indien de overheid blijft inzetten op informele zorg, verwachten burgers dat zij meer ontlast en ondersteund worden. Bijvoorbeeld door te regelen dat professionele zorgverleners hen af en toe kunnen afwisselen.

Vertrouwen in de overheid heeft invloed

Het SCP-onderzoek laat ook zien dat het vertrouwen dat mensen hebben in de overheid invloed heeft op hoe zij de verdeling van verantwoordelijkheden zien. Momenteel is het vertrouwen in de overheid laag. Het SCP adviseert de overheid dan ook om naast het meewegen van het perspectief van burgers effectief haar verantwoordelijkheid te nemen. Investeringen in slagkracht om zichtbaar bij te dragen aan het oplossen van maatschappelijke problemen zijn daarbij noodzakelijk.